Στην έκτακτη στήλη του Archisearch #PandemicDiaries ζητήσαμε από Έλληνες αρχιτέκτονες τις δικές τους σκέψεις πάνω στην αποτίμηση της παρούσας κατάστασης, στο ρόλο της αρχιτεκτονικής σε ένα νέο εξωστρεφές διεπιστημονικό περιβάλλον και την επόμενη ημέρα στον τρόπο που ζούμε και σχεδιάζουμε.
Ρωτήσαμε την ομάδα v+k architects by vagelis papandreou + katerina tsakmaki πώς επηρεάστηκε η καθημερινότητά της, πού θα έστρεφε τη δική της δημιουργικότητα και πώς φαντάζεται ότι θα επηρεάσει αυτή η ξαφνική αλλαγή της ζωής μας το μέλλον μας.
Σίγουρα η περίοδος που διανύουμε είναι μία ακραία συνθήκη και πολύ δύσκολα μπορεί κανείς να μιλήσει για αυτήν, εν μέσω αυτής. Η ξαφνική παύση των πραγμάτων, που μάλιστα φαίνεται να είναι απροσδιόριστη και ατελής, είναι που κάνει τη βίωση του οικείου, ανοίκεια, άγνωστη και συνεπώς αισθανόμαστε την παραμονή στο χώρο της κατοικίας ως εγκλεισμό. Μήπως να ξανασκεφτούμε πως η επεξεργασία ενός χώρου μπορεί να συμβάλει σε έναν διαφορετικό τρόπο κατοίκησης έχοντας πλέον τη βιωματική εμπειρία μίας τέτοιας συνθήκης;
Συνηθίζουμε να λέμε ότι ο χώρος της κατοικίας αποτελεί τον ιδιωτικό μας χώρο σε αντίθεση με τον εκτός ορίων της, τον δημόσιο. Η ίδια η κατοικία εμπεριέχει ιδιωτικές αλλά και δημόσιες ζώνες. Χώρους που άλλοτε εντείνουν την επικοινωνία των ανθρώπων και άλλοτε επιτρέπουν την απομόνωση. Ωστόσο, η διαρκής παραμονή στον ίδιο χώρο, φαίνεται να διαστέλλει τη δημόσια έκφανση της κατοίκησης εις βάρος της ιδιωτικής, επηρεάζοντας τελικά την ίδια την συν-κατοίκηση.
O M. Heidegger έχει αναφέρει. «Το όριο – το πέρας – δεν βρίσκεται εκεί που κάτι τελειώνει αλλά εκεί που κάτι αρχίζει να υπάρχει». Πέρα από την επεξεργασία των καθορισμένων προγραμματικά χώρων, ίσως θα πρέπει να δώσουμε έμφαση στην επεξεργασία των μεταβάσεων σε αυτούς, επαναπροσδιορίζοντας τους προγραμματικά καθορισμένους χώρους και συνεπώς την δημόσια και ιδιωτική διάσταση της κατοικίας.
Η σχέση που αναπτύσσει η κατοικία με την πόλη μέσω του μπαλκονιού παραμένει εποπτική.
Το μπαλκόνι της ελληνικής πολυκατοικίας, πλάτους ενός μέτρου, το μπαλκόνι διάδρομος, φαίνεται να έχει έναν υπολειμματικό χαρακτήρα. Η χρήση του περιορίζεται κυρίως σε χώρο αποθήκευσης ή πολλές φορές προστίθεται στο κλειστό μέρος της κατοικίας ως επιπλέον τετραγωνικά μέτρα για την κάλυψη μίας ανάγκης σε λειτουργικό αλλά και κοινωνικό επίπεδο. Φαίνεται ο χώρος αυτός να μην έχει ληφθεί υπόψιν σε τέτοιο βαθμό που να μπορεί να γίνει υποδοχέας χωρικών γεγονότων. Είναι αυτή η διαχείριση του ορίου που καλούμαστε να επεξεργαστούμε.
Μετά από αυτήν την συνθήκη, οι άνθρωποι που κατοικούν τις πόλεις ίσως να αναγνωρίσουν όλα εκείνα τα ζητήματα που ενεργοποίησε και αποκάλυψε ο εγκλεισμός τους. Να προσεγγίσουμε με διαφορετικό τρόπο την έννοια της κατοίκησης. Οφείλουμε να σκεφτούμε πέρα από το τυπικό, αυτό που έχουμε συνηθίσει να ζούμε και να βλέπουμε, να σκεφτούμε τις πραγματικές ανάγκες του εκάστοτε κατοίκου.
Να θέτουμε συνεχώς τα ερωτήματα για ποιόν σχεδιάζουμε, πως σχεδιάζουμε και γιατί σχεδιάζουμε το κάθε τι.
Είναι πολύ δύσκολο εν μέσω πανδημίας, να σκεφτούμε την δυνατότητα συνέχισης μίας κανονικότητας στο επίπεδο που κανείς καλείται να σχεδιάσει έναν χώρο φιλοξενίας για τουρίστες. Ένα ξενοδοχείο. Η εμπορική διάσταση του σχεδιασμού και κατ’ επέκταση της υλοποίησης ενός ξενοδοχείου ενέχει τον κίνδυνο του οικονομικού ρίσκου. Η αναστολή λειτουργίας της οικονομίας σε παγκόσμιο επίπεδο επηρεάζει αναπόφευκτα και τον τουριστικό κλάδο. Ωστόσο πάντα μέσα σε καταστάσεις κρίσεων, δημιουργείται το πεδίο αναζήτησης και επαναπροσδιορισμού του τρόπου προσέγγισης. Κάτι που θα συμβεί και στον τομέα του τουρισμού.
Για να μιλήσουμε για την επόμενη μέρα, για το μέλλον, ίσως θα πρέπει να θυμηθούμε τα λόγια του Flaubert. «Το παρελθόν μας συγκρατεί, το μέλλον μας φοβίζει, να γιατί μας διαφεύγει το παρόν». Όλα λοιπόν είναι στο παρόν. Να αναλύσουμε όλα εκείνα που μας συγκράτησαν ώστε να μας ωθήσουν σε μια δημιουργική πράξη για το μέλλον. Όσο δύσκολο και εάν είναι για όλους μας θα πρέπει να σκεφτούμε όχι τον τρόπο επαναφοράς μας σε συνθήκες του παρελθόντος, μιας κανονικότητας που ήδη γνωρίζουμε, αλλά να σκεφτούμε σήμερα, μέσα στις συνθήκες του εγκλεισμού εάν αναλογιστήκαμε και νοιώσαμε κάτι που ίσως μας είχε διαφύγει.
Η ομάδα v+k architects by vagelis papandreou + katerina tsakmaki αποτελείται από το Βαγγέλη Παπανδρέου και την Κατερίνα Τσακμάκη.
READ ALSO: #PandemicDiaries | Μυρτώ Κιούρτη