Στην έκτακτη στήλη του Archisearch #PandemicDiaries ζητήσαμε από Έλληνες αρχιτέκτονες τις δικές τους σκέψεις πάνω στην αποτίμηση της παρούσας κατάστασης, στο ρόλο της αρχιτεκτονικής σε ένα νέο εξωστρεφές διεπιστημονικό περιβάλλον και την επόμενη ημέρα στον τρόπο που ζούμε και σχεδιάζουμε.
Ρωτήσαμε την αρχιτέκτονα Μυρτώ Κιούρτη πώς επηρεάστηκε η καθημερινότητά της, πού θα έστρεφε τη δική  της δημιουργικότητα και πώς φαντάζεται ότι θα επηρεάσει αυτή η ξαφνική αλλαγή της ζωής μας το μέλλον μας.

Οι Έλληνες αισθανόμαστε ως σπίτι μας όχι μόνο τον ιδιόκτητο χώρο της κατοικίας μας, αλλά και πολλούς δημόσιους χώρους στους οποίους τώρα δεν επιτρέπεται να πάμε, τα καφέ, τα μπαρ και τα εστιατόρια. Μπορώ μάλιστα να σας πω ότι αρκετοί από εμάς ίσως νιώθουμε πιο “σπίτι μας” αυτούς τους κοινόχρηστους χώρους παρά ορισμένα δωμάτια της κατοικίας μας. Το “σπίτι” δηλαδή επεκτείνεται ψυχικά και εκτός των ιδιοκτησιακών ορίων, διασπείρεται μέσα στην πόλη, είναι ένα σπίτι μητροπολιτικό. Επομένως η σημερινή συνθήκη δεν αποτελεί ακριβώς έναν εγκλεισμό στο σπίτι, έτσι όπως θα τον βίωνε ένας προνεωτερικός άνθρωπος κλεισμένος στο σπίτι-φρούριο. Αντιθέτως πρόκειται περισσότερο για έναν περιορισμό σε ορισμένα “δωμάτια” του αστικού μας σπιτιού με ταυτόχρονο αποκλεισμό μας από άλλα, τα οποία μάλιστα τυγχάνει να είναι και τα πιο αγαπημένα μας, τα “στέκια”, τα δημόσια δωμάτια στα οποία συναντιόμαστε, τρώμε και πίνουμε με φίλους και γνωστούς.

Οι Ιταλοί έζησαν σε μια συγκλονιστική συγκυρία. Εμείς ευτυχώς την έχουμε προς το παρόν αποφύγει. Δεν ξέρω αν πιεζόμασταν έτσι πώς θα αντιδρούσαμε. Μπορεί κι εμείς να βγαίναμε στα μπαλκόνια. Αλήθεια το πιστεύω.

Κατά την γνώμη μου η πρώτη στοιχειώδης κίνηση που κάνει ένας άνθρωπος για να συγκροτήσει τον χώρο τον οποίο θα ονομάσει “σπίτι” είναι να φτιάξει ένα προστατευτικό κέλυφος γύρω του, μια φωλιά, το ελάχιστο καταφύγιο. Αυτό το καταφύγιο τον προστατεύει από τον κόσμο γύρω του, από την ζέστη, το κρύο, την βροχή, τα άγρια ζώα και τους αρπακτικούς συνανθρώπους του. Είναι ενδιαφέρον όμως να αναλογιστούμε επίσης πως η πρώτη κίνηση που κάνει ένας άνθρωπος προκειμένου αυτό το στοιχειώδες καταφύγιο να το κάνει ελάχιστα πιο ευχάριστο είναι να ανατρέψει σημειακά αυτή την πρωταρχική συνθήκη προστασίας-εγκλεισμού, δηλαδή να ανοίξει ένα παράθυρο.

Η απόλαυση της κατοικίας πάντα συσχετιζόταν στην ιστορία της αρχιτεκτονικής με διανοίξεις προς τον κόσμο από τον οποίο αρχικά αποκοπήκαμε για να προστατευτούμε.

Όλος ο μοντερνισμός υπήρξε εξάλλου μια προσπάθεια να μας φέρει ξανά σε επαφή με τον κόσμο από τον οποίο απομακρυνθήκαμε για να προστατευτούμε. Η απόλαυση λοιπόν της κατοικίας είναι ταυτόσημη με την υπό όρους διάνοιξη του σπιτιού προς τον κόσμο με τον οποίο κατά βάθος θέλουμε πάλι να ενωθούμε. Αυτό εξάλλου δεν είναι ο παράδεισος; Ο τέλειος κόσμος στον οποίο μπορούμε να ζούμε χωρίς καταφύγια και εγκλεισμούς; Στην μετά την καραντίνα εποχή πρέπει να ξανασκεφτούμε πώς θα συνδέσουμε τον χώρο της καθημερινότητάς μας σπίτι-γραφείο-μαγαζί οι διαχωρισμοί δεν έχουν πια κανένα νόημα με παγκόσμια δίκτυα. Το ερώτημα είναι πώς αυτό μπορεί να γίνει όχι ως υπερ-εκφραστικό και άρα αγχωτικό high-tech αλλά ως μια ποιητική εναρμόνισή μας στον χώρο με την νέα τεχνολογία.

Θα ομολογήσω πως αισθάνομαι ως ξεπερασμένη την σύλληψη του αρχιτέκτονα ως γλύπτη ο οποίος αγνοεί ή υποτιμά την διαχείριση των ηλεκτρομηχανολογικών εξελίξεων της εποχής.
Κατά την γνώμη μου η συνθήκη σήμερα το έδειξε αυτό περίτρανα. Πιστεύω ότι η αρχιτεκτονική του μέλλοντος θα στραφεί στην διαχείριση σύνθετων ηλεκτρομηχανολογικών και ψηφιακών δικτύων ώστε όλα αυτά να εντάσσονται με έναν ήρεμο και φιλικό τρόπο σε ένα άρτιο ποιητικό περιβάλλον. Η αρχιτεκτονική των fancy γλυπτών ανήκει κατά την εκτίμησή μου στο παρελθόν.

Νομίζω πως αυτή τη στιγμή σχεδιάζονται αρκετά ξενοδοχεία. Είναι όλοι σίγουροι -όσο κι αν γκρινιάζουν- πως όλο αυτό θα τελειώσει σύντομα και πως ειδικά μετά από την συγκεκριμένη συγκυρία θα κορυφωθεί το αίτημα για διακοπές σε τοπία απόλαυσης, κοινωνικής συναναστροφής και ελευθερίας, όπως τα ελληνικά. Δηλαδή όλοι αναμένουμε ότι ο τουρισμός θα εκτοξευθεί.

Εκτός από τον φόβο που έχω μήπως καταρρεύσει η οικονομία κατά την δική μου εκτίμηση η εποχή και η συνθήκη ενέχει φοβερές δυναμικές. Όλοι μπήκαμε απότομα και πλήρως στην νέα ψηφιακή εποχή. Προσωπικά και μετά την καραντίνα θα διατηρήσω πολλές από τις ψηφιακές δραστηριότητες που κάνω τώρα προκειμένου να εξοικονομήσω χρόνο και ενέργεια από όχι και τόσο απαραίτητες όπως φαίνεται μετακινήσεις τις οποίες έκανα απλώς επειδή ποτέ δεν είχα σκεφτεί ότι μπορώ και να τις αποφύγω.

Φοβάμαι μόνο μήπως υπάρξει κάποια ανεξέλεγκτη χιονοστιβάδα εξελίξεων στον τομέα της οικονομίας και δεν καταφέρουμε ως ανθρωπότητα να το ελέγξουμε. Ευελπιστώ ότι η επόμενη μέρα θα έχει εμπεδωμένη την χρήση της νέας ψηφιακής τεχνολογίας και θα χαρακτηρίζεται από μείωση των μετακινήσεων -είναι εξάλλου και το νέο οικολογικό αίτημα αυτό. Ταυτόχρονα η σωματική επαφή και η εκ του σύνεγγυς επικοινωνία θα εκλάβουν νομίζω μια νέα ποιοτική διάσταση.

Σχετικά με τις εικόνες που επισυνάπτω, όλες αφορούν το εξής έργο μου: “Μονοκατοικία στο Μονοδένδρι”. 

Η Μυρτώ Κιούρτη είναι αρχιτέκτονας. Αυτό το διάστημα εκπονεί Μετα-Διδακτορική έρευνα στο ΕΜΠ εξελίσσοντας μια νέα μεθοδολογία σχεδιασμού της κατοικίας η οποία συνδέει τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό με τον ψυχισμό του κατοίκου και παράλληλα διδάσκει στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Πατρών και στο Μεταπτυχιακό της Σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ. 


RELATED ARTICLES