The project explores the reuse of a housing complex through the installation of community services and the transition from a state of “sharing the same roof” to a broader mode of collectivity. More specifically, it is an attempt to research on how the creation of a Co-Housing community could make the existing infrastructure more adaptable. The diploma thesis by Christina Tsekoura was presented in November 2020 at the Department of Architecture, University of Patras.
The term “Co-Housing” is used to describe an intentional community of households that share amenities. In its traditional form, it consists of private homes arranged around a shared space. However, a co-housing community can be created in apartment complexes, with community spaces and services. Its main principles are co-operation and sustainability.
Dourgouti was first inhabited by refugees from Armenia and later, from Asia Minor. For decades most of the residents were living in shanties, creating a very dense settlement with unhealthy conditions, yet lively and with a very popular marketplace. Gradually, the government replaced the shacks with a social housing complex, in two phases, between 1935-1940 and 1965-1975, with the last phase shaping the neighborhood almost as it is to this day.
Life before this massive reconstruction was radically different and parts of the neighborhood’s history was forgotten, as was the name Dourgouti. However, in recent years the residents are coming together, reclaiming the history of their neighborhood and sharing it.
The creation of a Co-Housing community in that setting could enhance the co-operation between the residents, as well as protect the neighborhood from gentrification. The residents will gradually start sharing services, items and spaces.
The transition starts with the buildings of the marketplace complex and the adjacent public spaces and through time is spread to the rest of the neighborhood. It takes place in four stages: rearrangement of the interiors according to the new needs, reinforcement of the buildings’ shading, utilization of the rooftop for small scale urban gardening and community spaces and lastly, remodeling of the public spaces to enhance the collective activities with the rest of the neighborhood.
The interior of the apartments is shaped according to a “transformation rule”, which ensures that the size of the apartment and its interior configuration can easily adapt to the current needs of each household. Once this rule is applied to each floor, the users keep the spaces that their household requires, to create the main apartments, and the extra rooms will form the “commons”.
A new construction encloses the building, providing a new, wider circulation corridor, extra private balconies, and shading.
Life unfolds inside the apartments, transforming them.
As the “commons” start spreading to the rest of the neighborhood, the entire ground floor of the marketplace is reshaped by asimilar “transformation rule”. A new interpretation of the current uses transforms the adjacent squares. Other Co-Housing communities begin to form on the nearby buildings following a similar procedure with the first one but adapted to their size and needs.
The spread of the “commons” will not result to one final product. The intervention on the buildings attempt to create the optimal conditions, yet allowing those conditions to be redefined. Finally, the inhabited spaces create dynamic relationships that set the rules according to which the infrastructure will adapt.
Facts & Credits
Project title Dourgouti “Commons” | Co-Housing at the social housing complex in Neos Kosmos
Student Christina Tsekoura
Supervisor Panos Dragonas
Date November 2020
Course Diploma thesis
Institution School of Architecture, University of Patras
Η παρούσα εργασία μελετά την επανάχρηση ενός συγκροτήματος κατοικιών μέσω της εγκατάστασης κοινόχρηστων λειτουργιών και τη μετάβαση από μια συνθήκη συστέγασης σε μια λογική διαμοιρασμού και συλλογικότητας. Πιο συγκεκριμένα, επιχειρείται να διερευνηθεί ο τρόπος με τον οποίο η δημιουργία μιας κοινότητας Co-Housing θα μπορούσε να μετασχηματίσει υπάρχοντα κτίρια κατοικιών στην όσο το δυνατόν πιο ευέλικτη εκδοχή τους. Η διπλωματική εργασία της Χριστίνας Τσεκουρά παρουσιάστηκε τον Νοέμβριο του 2020 στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Πατρών.
Ο όρος Co-Housing χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια εκ προθέσεως κοινότητα από νοικοκυριά που μοιράζονται παροχές. Στην παραδοσιακή μορφή του, αποτελείται από ιδιωτικές κατοικίες, διατεταγμένες γύρω από έναν κοινόχρηστο χώρο. Ωστόσο, μια κοινότητηα Co-Housing, μπορεί να δημιουργηθεί και σε συγκροτήματα διαμερισμάτων με κοινούς χώρους και υπηρεσίες. Οι κύριες αρχές της κοινότητας είναι η συνεργασία και η βιωσιμότητα.
Η γειτονιά του Δουργουτίου, κατοικήθηκε αρχικά από πρόσφυγες, πρώτα από την Αρμενία και έπειτα από τη Μικρά Ασία. Για δεκαετίες οι περισσότεροι ζούσαν σε παραπήγματα, σχηματίζοντας έναν πολύ πυκνό οικισμό με ανθυγιεινές συνθήκες, αλλά ταυτόχρονα πολύ ζωντανό και με πολύ γνωστή αγορά. Σταδιακά, το κράτος αντικατέστησε τις παράγκες με ένα συγκρότημα κοινωνικής κατοικίας, σε δύο φάσεις, μεταξύ 1935-1940 και 19650-1975, με την τελευταία φάση να διαμορφώνει τη γειτονιά περίπου όπως είναι και σήμερα.
Η ζωή μετά από αυτή τη μαζική αναδιαμόρφωση ήταν ριζικά διαφορετική και μέρη της ιστορίας της γειτονιάς ξεχάστηκαν, όπως και το όνομα «Δουργούτι». Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια οι κάτοικοι οργανώνονται, ανασώζουν την ιστορία της γειτονιάς και την μοιράζονται.
Η δημιουργία μιας κοινότητας Co-Housing υπό αυτές τις συνθήκες μοιάζει ρεαλιστική και θα μπορούσε να ενισχύσει τη συνεργασία των κατοίκων αλλά και να προστατεύσει τη γειτονιά από οικονομικά συμφέροντα που οδηγούν στον εξευγενισμό. Οι κάτοικοι σταδιακά θα αρχίσουν να μοιράζονται υπηρεσίες, αντικείμενα και χώρους.
Η αναδιαμόρφωση ξεκινά από το συγκρότημα της αγοράς και τους εκατέρωθεν δημόσιους χώρους και σε βάθος χρόνου εξαπλώνεται σε όλη τη γειτονιά. Διακρίνονται τέσσερα είδη παρεμβάσεων: αναδιάταξη εσωτερικών χώρων για εξυπηρέτηση νέων αναγκών, ενίσχυση σκίασης όψεων, αξιοποίηση δώματος για καλλιέργειες μικρής κλίμακας και χώρους κοινοτικών δραστηριοτήτων και τέλος, αναδιαμόρφωση δημόσιου χώρου για ενίσχυση συλλογικών δράσεων στην ευρύτερη γειτονιά.
Το εσωτερικό των διαμερισμάτων σχηματίζεται με βάση έναν «κανόνα μετατροπών», που εξασφαλίζει ότι το μέγεθος των διαμερισμάτων και η εσωτερική τους διάταξη μπορεί εύκολα να προσαρμοστεί στις εκάστοτε ανάγκες του νοικοκυριού. Μόλις αυτός ο κανόνας εφαρμοστεί σε κάθε όροφο, οι κάτοικοι διατηρούν τους χώρους που απαιτεί το νοικοκυριό τους και οι επιπλέον χώροι μετατρέπονται σε «κοινά».
Μια νέα κατασκευή περικλείει το κτίριο, παρέχοντας έναν νέο, πιο πλατύ διάδρομο κυκλοφορίας, επιπλέον ιδιωτικά μπαλκόνια και σκίαση.
Η ζωή εκτυλίσσεται εντός των διαμερισμάτων, μεταμορφώνοντάς τα.
Καθώς τα «κοινά» αρχίζουν να διαχέονται και στην υπόλοιπη γειτονιά, το ισόγειο της αγοράς αναδιαμορφώνεται με έναν αντίστοιχο «κανόνα μετατροπών». Μια επανερμηνεία των τωρινών χρήσεων μεταμορφώνει τις γειτονικές πλατείες. Άλλες κοινότητες αρχίζουν να σχηματίζονται στα γειτονικά κτίρια, ακολουθώντας παρόμοια διαδικασία με το πρώτο, αλλά προσαρμοσμένη στο μέγεθος και τις ανάγκες τους.
Η εξάπλωση των «κοινών» δε στοχεύει να οδηγήσει σε ένα τελικό προϊόν. Οι κτιριακές παρεμβάσεις επιχειρούν να δημιουργήσουν τις βέλτιστες συνθήκες, αλλά διατηρώντας τη δυνατότητα οι συνθήκες αυτές να επαναπροσδιοριστούν. Τελικά, οι χώροι που κατοικούνται διαμορφώνουν δυναμικές σχέσεις μεταξύ τους, και οι σχέσεις αυτές θέτουν τους κανόνες σύμφωνα με τους οποίους θα επαναπροσαρμοστεί η κτιριακή υποδομή.
Μπορείτε να δείτε ολόκληρο το τεύχος της Διπλωματικής στα ελληνικά παρακάτω:
Facts & Credits
Τίτλος Τα «κοινά» του Δουργουτίου | Συν-κατοίκηση στο συγκρότημα στεγαστικής αποκατάστασης στο Νέο Κόσμο
Φοιτήτρια Χριστίνα Τσεκουρά
Επιβλέπων Πάνος Δραγώνας
Περίοδος Παρουσίασης Νοέμβριος 2020
Μάθημα Διπλωματική Εργασία
Σχολή Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Πατρών
READ ALSO: Narrative wanderscapes – The case of an apartment building | Diploma thesis by Aliki Chamalidou