Tα ακρωνύμιο GRAIL, για την ελληνική αρχιτεκτονική (GReek Architecture), τον σχεδιασμό εσωτερικών χώρων (Interiors) και τον φωτισμό (Lighting) δημιουργούν τη λέξη που μεταφράζεται ως “δισκοπότηρο”. Όπως το ιερό δισκοπότηρο υπήρξε για αιώνες ένα σημείο αναφοράς, μια εννοιολογική μεταφορά του ιδεατού στόχου στη ζωή κάθε ανθρώπου, έτσι και τα βραβεία GRAIL φιλοδοξούν να εμπνεύσουν και να γίνουν ένα ορόσημο στην καριέρα κάθε επαγγελματία του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού. Οι δημιουργοί του νέου θεσμού συνομίλησαν με τον Θανάση Διαμαντόπουλο. Ο Βασίλης Μπαρτζώκας, Archisearch, Design Ambassador, ένας επαγγελματίας με πολυετή και βαθιά γνώση της αγοράς που υπάρχει γύρω από τα επαγγέλματα του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού και ο Δημήτρης Φακίνος, δημιουργός των ΕΒΓΕ και διευθυντής των European Design Awards, ένας άνθρωπος που γνωρίζει όσο λίγοι τις διαδικασίες επιτυχούς λειτουργίας των θεσμών βραβείων που συνδέονται με τη δημιουργική οικονομία.
-Συνέντευξη στον Θανάση Διαμαντόπουλο
Ερώτηση: Πρώτα από όλα, πείτε μας λίγα λόγια για τα GRAIL Awards. Τι αντιπροσωπεύουν αυτά τα βραβεία και ποιος είναι ο σκοπός τους;
Βασίλης Μπαρτζώκας: Τα GRAIL Awards είναι ένας νέος θεσμός βραβείων στον χώρο της αρχιτεκτονικής, του σχεδιασμού εσωτερικών χώρων και του φωτισμού. Η ιδέα πίσω από αυτά τα βραβεία είναι να αναδείξουμε και να ανταμείψουμε την αριστεία στον κλάδο, προωθώντας την ποιότητα και τη δημιουργικότητα. Επιθυμούμε να δώσουμε έναν χώρο όπου οι κορυφαίοι δημιουργοί στην αρχιτεκτονική και τον σχεδιασμό μπορούν να δείξουν την εξαιρετική τους δουλειά. Ελπίζουμε να εμπνεύσουμε νέες γενιές αρχιτεκτόνων και να ενισχύσουμε τη δημιουργία σημαντικών έργων στη χώρα μας.
Δημήτρης Φακίνος: Επιπλέον, τα GRAIL Awards αποσκοπούν στη διεθνή προβολή των Ελλήνων δημιουργών και της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της χώρας μας. Θέλουμε να διαμορφώσουμε ένα αναγνωρισμένο βήμα για την ελληνική δημιουργικότητα, που θα ενθαρρύνει τον διάλογο όχι μόνο ανάμεσα στους ανθρώπους του επαγγέλματος, αλλά και ανάμεσα σε αυτούς και τους ανθρώπους της αγοράς, τόσο εντός όσο και εκτός συνόρων.
Ερώτηση: Τι έχει εμπνεύσει τη δημιουργία αυτών των βραβείων και με τι όρους έχετε συνδεθεί ώστε να τα κάνετε πράξη;
Δημήτρης Φακίνος: Με τον Βασίλη μας συνδέει εδώ και πολλά χρόνια η κοινή αγάπη για το design σε όλες του τις εκφάνσεις. Ως σήμερα έχουμε πολλές φορές εργαστεί μαζί, με κυριότερη στιγμή τη δημιουργία της ημερίδας ΕΣΩ, που στις δέκα ως τώρα εκδόσεις της είναι εκ των πραγμάτων το μαζικότερο και σημαντικότερο ετήσιο ραντεβού της ελληνικής αρχιτεκτονικής κοινότητας. Παράλληλα, ο Βασίλης έχει δημιουργήσει το archisearch, τον σημαντικότερο διαδικτυακό κόμβο ενημέρωσης για την αρχιτεκτονική στην Ελλάδα και επιμελείται πάμπολα events που φέρνουν σε επαφή τους δημιουργούς με την αγορά. Νομίζω κανείς δεν το κάνει καλύτερα.
Βασίλης Μπαρτζώκας: Ο Δημήτρης είναι ο άνθρωπος που “γέννησε” τα ΕΒΓΕ, τον θεσμό που εδώ και 22 χρόνια έχει συνδεθεί όσο τίποτα άλλο με την άνοιξη της ελληνικής γραφιστικής σκηνής και την ανάδειξη της ως ενός τομέα αιχμής για την ελληνική δημιουργική βιομηχανία. Μην ξεχνάμε επίσης ότι είναι ο άνθρωπος που διευθύνει εδώ και πάνω από δέκα χρόνια τα European Design Awards, έναν από τους πιο σεβαστούς θεσμούς παγκοσμίως στον χώρο του σχεδιασμού της οπτικής επικοινωνίας. Ήταν λογικό λοιπόν να συνδυάσουμε το δικό του know-how με τη δική μου γνώση του χώρου. Τα GRAIL βάσει αυτών, “στήθηκαν” κατά κάποιον τρόπο οργανικά.
Ερώτηση: Όταν δημιουργήθηκαν τα ΕΒΓΕ όμως, δεν υπήρχε τίποτα παρόμοιο στην Ελλάδα. Αντίθετα, τα βραβεία αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα είναι πολλά. Τι χώρος υπάρχει συνεπώς για τα GRAIL; Τι παραπάνω μπορούν να προσφέρουν;
Δημήτρης Φακίνος: Όποιος γνωρίζει τον χώρο της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα θα σας πει ότι τα υπάρχοντα βραβεία αρχιτεκτονικής βρίσκονται στα δύο άκρα ενός συνεχούς: υπάρχουν δυο θεσμοί που όλοι σχεδόν οι επαγγελματίες με τους οποίους μιλήσαμε στην αρχική μας έρευνα τους χαρακτήρισαν ως “ακαδημαϊκούς” και άλλες μικρότερες διοργανώσεις βραβείων που χαρακτηρίστηκαν ως συλλήβδην “εμπορικές” και “αποσπασματικές”. Ήταν συνεπώς προφανές τι λείπει και τι χρειάζεται η ελληνική αρχιτεκτονική κοινότητα: τον θεσμό εκείνο που θα έχει αφενός το κύρος και τη σοβαρότητα, αλλά αφετέρου και την πρακτική χρησιμότητα: την εξωστρέφεια και τη σύνδεση του συνόλου του αρχιτεκτονικού αντικειμένου με την αγορά.
Βασίλης Μπαρτζώκας: Να σας πω ότι η ιδέα για τα GRAIL Awards έχει ιστορία τουλάχιστον τεσσάρων ετών από πίσω. Μάλιστα η πρώτη σχετική (διερευνητική) δημόσια ανακοίνωση είχε γίνει κατά το έβδομο ΕΣΩ, τον Φεβρουάριο του 2019. Δεν βιαστήκαμε καθόλου να το στήσουμε. Το ψάξαμε με πολύ προσοχή και υπομονή. Και έχει σημασία να προσθέσω ότι όλα ξεκίνησαν όχι από τη δική μας επικοινωνία προς την κοινότητα, αλλά αντίστροφα. Αυτή η διοργάνωση αποτελεί ουσιαστικά αίτημα των ανθρώπων του χώρου.
Ερώτηση: Τι είδους προβλήματα και αγωνίες έχουν οι Έλληνες αρχιτέκτονες, πώς μπορεί μια διοργάνωση σαν τα βραβεία GRAIL να βοηθήσουν σε αυτά;
Βασίλης Μπαρτζώκας: Ευτυχώς εδώ και αρκετά χρόνια η ορατότητα των αρχιτεκτόνων στη χώρα μας έχει βελτιωθεί. Είναι πια αντιληπτός ο ρόλος και η προσφορά τους σε πολλά επίπεδα. Η αναγνώριση αυτή όμως, δε μεταφράζεται και σε υλικές απολαβές. Καλή η αναγνώριση και το κύρος, όμως οι αμοιβές των αρχιτεκτόνων δεν είναι στο σημείο που τους αξίζει. Να λοιπόν ένας τομέας που ένας θεσμός σαν τα GRAIL Awards μπορεί να φανεί χρήσιμος. Η επιβράβευση από ανεξάρτητους κριτές αποδεικνύει την αξία και την επαγγελματική ικανότητά των σχεδιαστών. Επιπλέον, η αναγνώριση μεσω βραβείων μπορεί να ανοίξει τις πόρτες για συνεργασίες σε προτζέκτ που απαιτούν υψηλό επίπεδο επαγγελματικής δεξιότητας. Όλοι καταλαβαίνουν τι συνεπάγεται κάτι τέτοιο, όχι απλά για μεμονομένους σχεδιαστές, αλλά και ολόκληρο τον κλάδο…
Ερώτηση: Αναφέρατε τους “ανεξάρτητους κριτές”. Με ποιους τρόπους επιτυγχάνεται η αξιοπιστία και το κύρος των αποτελεσμάτων σε ένα θεσμό που μόλις ξεκινάει;
Δημήτρης Φακίνος: Πολύ σωστά τα συνδέσατε αυτά τα δύο: κύρος, αξιοπιστία και κριτική επιτροπή. Αυτό που λέω συχνά από προσωπική πείρα είναι ότι ένας θεσμός βραβείων είναι τόσο καλός όσο και η κριτική του επιτροπή. Χάρη στη γνώση και τις διασυνδέσεις του Βασίλη, καταφέραμε να δημιουργήσουμε μια εξαιρετική επιτροπή, ευρύτατης αποδοχής, οι αποφάσεις της οποίας δεν πιστεύω ότι θα εγείρουν οποιουδήποτε είδους αμφισβητήσεις. Από τον Δημήτρη Αντωνακάκη, άνθρωπο που έχει διδάξει μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα της σημερινής κοινότητας των αρχιτεκτόνων, και την Ελευθερία Ντεκώ που έχει συνδέσει το όνομα της με τον σχεδιασμό φωτισμού σε παγκόσμιο επίπεδο, μέχρι τον Ivan Blasi που διευθύνει τα διεθνή βραβεία Mies Van Der Rohe και τον Tom Lindbolm, από τα ηγετικά στελέχη για πολλά χρόνια της Gensler, του μεγαλύτερου αρχιτεκτονικού γραφείου παγκοσμίως, όλοι οι άνθρωποι που θα δουν και θα αξιολογήσουν τα υποβληθέντα έργα, είναι εγνωσμένου κύρους και ευρείας αποδοχής, αφού η γνώση τους στο κρινόμενο αντικείμενο είναι πέραν αμφιβολίας.
Βασίλης Μπαρτζώκας: Σημειώστε ότι δώσαμε μεγάλη προσοχή στη σύνθεση της επιτροπής η οποία φτιάχθηκε με τις αρχές της συμπερίληψης και της ένταξης ενός ευρύτατου φάσματος γνώσης, εμπειρίας και εξειδίκευσης. Επιπλέον αποφασίσαμε να κρατήσουμε έναν ελληνικό κορμό (έξι από τα εννιά μέλη της επιτροπής) ώστε να υπάρχει η σύνδεση με το κρινόμενο περιβάλλον, αλλά και να φέρουμε έναν ικανό αριθμό ξένων κριτών (τρεις από τους εννιά) ώστε να υπάρχει παρούσα και η διεθνής ματιά και εμπειρία. Μην ξεχνάτε ότι τα αποτελέσματα των GRAIL φιλοδοξούμε να βγουν έξω από τα δικά μας σύνορα.
Ερώτηση: Ποιες είναι οι κατηγορίες των βραβείων και ποιοι μπορούν να συμμετάσχουν;
Βασίλης Μπαρτζώκας: Τα GRAIL Awards όπως άλλωστε φανερώνει το όνομα (είναι τα αρχικά Greek Architecture, Interiors & Lighting) περιλαμβάνουν κατηγορίες σε αρχιτεκτονική, σχεδιασμό εσωτερικών χώρων και φωτισμού. Υπάρχουν διάφορες υποκατηγορίες που καλύπτουν διάφορους τομείς και είδη έργων, από επαγγελματικούς χώρους μέχρι ιδιωτικές οικίες και δημόσια κτήρια. Όλοι οι δημιουργοί, από έμπειρα αρχιτεκτονικά γραφεία σε Ελλάδα και Κύπρο μέχρι νέους φοιτητές (έχουμε ειδικές κατηγορίες και γι αυτούς), μπορούν να συμμετάσχουν και να διεκδικήσουν μια διάκριση που σίγουρα θα τους φανεί χρήσιμη με πολλούς και διάφορους τρόπους.
Ερώτηση: Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας για το μέλλον των GRAIL Awards;
Βασίλης Μπαρτζώκας: Ελπίζουμε ότι τα GRAIL Awards θα γίνουν ένας θεσμός αναγνωρισμένος εθνικά και διεθνώς, που θα συμβάλει στην ακόμα μεγαλύτερη ανάδειξη της ελληνικής αρχιτεκτονικής και της δημιουργίας στον χώρο του σχεδιασμού. Θέλουμε να φτιάξουμε μια μεγάλη πλατφόρμα που θα επιτρέπει σε όλα τα γραφεία και τους σχεδιαστές να επιδείξουν το ταλέντο τους και να εμπνεύσουν τον χώρο και την αγορά.
Δημήτρης Φακίνος: Επιθυμία μας είναι τα βραβεία GRAIL να συμβάλουν στην ενίσχυση της δημιουργικής κοινότητας και στην αναγνώριση του σημαντικού ρόλου της αρχιτεκτονικής για την κοινωνία μας.
Ευχαριστούμε πολύ για αυτήν τη συνέντευξη, και σας ευχόμαστε κάθε επιτυχία με τα GRAIL Awards.
Η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των πρώτων GRAIL Awards θα γίνει σε ειδική τελετή απονομής στις 24 Ιανουαρίου στο αμφιθέατρο του Ωδείου Αθηνών.
Περισσότερες πληροφορίες καθώς και την όλη διαδικασία υποβολής συμμετοχών θα βρείτε εδώ
READ ALSO: Cabbio Square in Breggia, Switzerland | by enricosassi architetto