Η διπλωματική εργασία “Poli-katoikia+: Rethinking the urban block through collective housing” εξετάζει την ιστορία της περιοχής του Περιστερίου, δίνοντας έμφαση στην αστική ανανέωση και τη σημασία της εργατικής πολυκατοικίας ως στοιχείου εξέλιξης της αστικής ζωής.
Ο δήμος του Περιστερίου απέχει 4Km από το κέντρο της Αθήνας στα δυτικά όρια του λεκανοπεδίου της και χωρίζεται από αυτήν με τον ποταμό Κηφισό. Αποτελεί και έναν από τους πιο γνωστούς και πολυπληθείς δήμους της Ελληνικής επικράτειας. Είναι ένας δήμος που εκτείνεται σε 10.050 τετραγωνικά χιλιόμετρα, με 2266 οικοδομικά τετράγωνα και 33445 κτίρια. Ο πληθυσμός του σήμερα είναι πάνω από 135000 με αποτέλεσμα να αποτελείται από πολλές συνοικίες.
Η ιστορία του Περιστερίου ξεκινά μετά τη Μικρασιατική καταστροφή το 1922, όταν οι πρόσφυγες εισέρχονται στην περιοχή, δημιουργώντας τις πρώτες παράγκες. Το Περιστέρι γίνεται κέντρο διανομής και φροντίδας για τους πρόσφυγες. Κατά τη δεκαετία του 1950, κατασκευάζονται οι συνοικισμοί των Άνω και Κάτω Γερμανικών, με γερμανικού τύπου ξύλινες παράγκες. Τοποθετούνται στο κέντρο της πόλης, μπροστά από την σιδηροδρομική γραμμή, που αποτελούσε την ένωση των ορυχών κάρβουνου στην περιοχή της Ανθούπολης με τον κεντρικό σταθμό ΣΠΑΜ.
Με την πάροδο του χρόνου και την αύξηση του πληθυσμού, οι γερμανικού τύπου παράγκες κατεδαφίζονται. Το 1972, στη θέση τους, κτίζονται πολυκατοικίες για τους εργάτες, σύμφωνα με το σύστημα αντιπαροχής. Χαρακτηριστικά σημεία του Περιστερίου είναι οι πολυκατοικίες της Ευαγγελίστριας και του Αγίου Αντωνίου, γνωστές και ως προσφυγικές ή εργατικές. Σταδιακά, το Περιστέρι εξελίσσεται σε μια από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές της Αθήνας, με την μεσαία τάξη και τους εργάτες να αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού.
Το κέντρο της πόλης δέχεται πολλές αλλαγές, από τις γερμανικές παράγκες στις εργατικές πολυκατοικίες και τέλος με τη νέα κόκκινη γραμμή του μετρό, που δημιουργεί την πλατεία μπροστά από το δημαρχείο και απέναντι από τις πολυκατοικίες της Ευαγγελίστριας. Η μετάβαση από τις γερμανικές παράγκες στις πολυκατοικίες αντιπροσωπεύει μια σημαντική αλλαγή, καθώς οι τελευταίες, παρά την αρχική τους νεωτεριστική προσέγγιση, σήμερα αποτελούν μνημεία μιας παλαιότερης εποχής.
Η εργασία προτείνει τον εκσυγχρονισμό του Περιστερίου μέσω της αναβάθμισης των εργατικών πολυκατοικιών και της δημιουργίας ενός δημόσιου χώρου που περιβάλλει αυτές τις οικιστικές δομές. Ένα χαρακτηριστικό στοιχείο αυτής της αστικής αναγέννησης είναι η μετατροπή διαφορετικών οικοδομικών τετραγώνων σε έναν ενιαίο και πολυ-λειτουργικό δημόσιο χώρο.
Ο στόχος είναι η δημιουργία ενός δυναμικού αστικού περιβάλλοντος που προάγει την αλληλεπίδραση της κοινότητας, την πολιτιστική ποικιλομορφία και τη συνολική ποιότητα ζωής.
Το προτεινόμενο πάρκο αποτελεί έναν κεντρικό κόμβο που στοχεύει σε ένα ζωντανό και προσβάσιμο σημείο μέσα στην πόλη, εμπλουτίζοντας τη συνολική αστική εμπειρία.
Η προσαρμογή του Περιστερίου σε νέες συνθήκες μέσω αυτού του δημόσιου χώρου και η ενίσχυση των εργατικών πολυκατοικιών αποτελούν σημαντικό στοιχείο στην αστική ανάπτυξη. Ο στόχος εδώ είναι όχι μόνο η ανακαίνιση των κτιρίων, αλλά και η ένταξή τους στις σύγχρονες ανάγκες.
Η στρατηγική περιλαμβάνει την αφαίρεση στοιχείων των όψεων και εσωτερικών χωρισμάτων της κατοικίας και την προσθήκη εκτεταμένων μπαλκονιών. Αυτός ο σχεδιασμός αναδιαμορφώνει την ταυτότητα του κτιρίου και βελτιώνει τις συνθήκες διαβίωσης των κατοίκων. Τα μπαλκόνια λειτουργούν ως γέφυρα μεταξύ εσωτερικών και εξωτερικών χώρων, προσφέροντας ιδιωτικά καταφύγια, υπαίθριους κήπους και σύνδεση με το περιβάλλον. Η ανάλυση αυτή αναδεικνύει τη σημασία της πολυκατοικίας ως στοιχείου ανανέωσης και ανάπτυξης της αστικής ζωής, ενώ η πρόταση για το νέο δημόσιο χώρο αποτελεί στρατηγική για τη συνολική ανάπτυξη της περιοχής.
Στοιχεία έργου
Τίτλος εργασίας: Poli-katoikia+ : Rethinking the urban block through collective housing
Τυπολογία: Διπλωματική εργασία
Φοιτητής: Ανδρέας Μακεντούδης
Επιβλέπων: Δήμητρα Κατσώτα
Σχολή: Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Πατρών
Kείμενο: Ανδρέας Μακεντούδης
The diploma thesis “Poli-katoikia+: Rethinking the urban block through collective housing” examines the history of the Peristeri area, focusing on urban renewal and the significance of workers’ apartment buildings as a factor in the evolution of urban life.
The Municipality of Peristeri is located 4 km away from the center of Athens, on the western outskirts of the basin, separated by the Kifisos River. It is one of the most well-known and populous municipalities in Greek territory, covering an area of 10,050 square kilometers with 2,266 building blocks and 33,445 buildings. The current population exceeds 135,000, comprising many neighborhoods.
The history of Peristeri begins after the Asia Minor Catastrophe in 1922 when refugees enter the area, creating the first makeshift settlements. Peristeri becomes a distribution and care center for the refugees. In the 1950s, the settlements of Ano and Kato Germanika are constructed with German-style wooden shacks. They are placed in the city center, in front of the railway line, connecting the coal mines in the Anthoupoli area with the central SPAM station.
Over time and with population growth, the German-style shacks are demolished. In 1972, multistory apartment buildings for workers are built in their place, following the exchange system. Notable landmarks in Peristeri include the apartment buildings of Evangelistria and Agios Antonios, also known as refugee or workers’ housing. Gradually, Peristeri evolves into one of the most densely populated areas in Athens, with the middle class and workers constituting the majority of the population.
The city center undergoes many changes, from German shacks to workers’ apartment buildings and finally with the new red metro line, creating a square in front of the municipality and opposite the apartment buildings of Evangelistria. The transition from German shacks to apartment buildings represents a significant change, as the latter, despite their initial modernist approach, now stand as monuments of an earlier era.
The thesis proposes the modernization of Peristeri through the upgrading of workers’ apartment buildings and the creation of a public space surrounding these residential structures. A characteristic element of this urban revitalization is the transformation of different building blocks into a unified and multifunctional public space. The goal is to create a dynamic urban environment that promotes community interaction, cultural diversity, and overall quality of life.
The proposed park serves as a central hub aiming for a vibrant and accessible point within the city, enriching the overall urban experience. Adapting Peristeri to new conditions through this public space and enhancing workers’ apartment buildings is a crucial element in urban development. The objective is not only the renovation of the buildings but also their integration into contemporary needs.
The strategy includes removing elements from the facades and internal divisions of the residences and adding extensive balconies. This design reshapes the identity of the building and improves the living conditions of the residents. The balconies serve as a bridge between internal and external spaces, offering private retreats, outdoor gardens, and a connection to the environment.
This analysis highlights the importance of apartment buildings as a renewal and development element in urban life, while the proposal for the new public space is a strategy for the overall development of the area.
Facts & Credits
Project title: Poli-katoikia+ : Rethinking the urban block through collective housing
Typology: Diploma thesis project
Student: Andreas Makentoudis
Supervisor: Demetra Katsota
Institution: Architecture department, National Technical University of Patras
Text: Andreas Makentoudis
READ ALSO: Ismail 2.0 | Διπλωματική εργασία από τον Βασίλειο Καρμή