In medias Res, η αρχιτεκτονική πρόταση του γραφείου NoDāta Architecture για τον διαγωνισμό Συγκροτήματος Κοινωνικής Κατοικίας στα Πάνω Πολεμίδια της Επαρχίας Λεμεσού στην Κύπρο.
Η πρόταση συνιστά έναν διαφορετικό τύπο αστικής ανάπτυξης. Ο τύπος των σπιτιών σε σειρά (row-houses), μετασχηματίζεται γύρω από ένα κεντρικό αίθριο ανά γειτονιά, που λειτουργεί ως τόπος συνάντησης και κοινωνικοποίησης, ενώ ταυτόχρονα έχει ενεργειακά οφέλη, ακολουθώντας τα πρότυπα του Passive House.
Εισαγωγή και Ευρύτερο Πλαίσιο
Το ευρύτερο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής έχει οδηγήσει σε μια στροφή και στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό προς την κατεύθυνση του χαμηλού ενεργειακού αποτυπώματος, τόσο κατά την κατασκευή, όσο και κατά τη λειτουργία του κτιρίου.
Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, μέσα και από την εμπειρία που έχει αποκομισθεί από αντίστοιχα υλοποιημένα παραδείγματα κοινωνικής κατοικίας στο εξωτερικό, να δοθεί έμφαση εκτός από το low-cost (χαμηλό κόστος), και στο low-maintenance (χαμηλές ανάγκες συντήρησης και λειτουργίας). Ως εκ τούτου, τίθεται ο στόχος της βελτιστοποίησης της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων-συγκροτήματος.
Κεντρική Ιδέα
Το ευρύτερο δομημένο περιβάλλον της περιοχής, πέρα από τα ήδη σχεδιασμένα και υπο κατασκευή τμήματα κοινωνικής κατοικίας, αποτελείται από χαμηλού ύψους (έως διώροφα) κτίρια – συνήθως με κεραμοσκεπή-. Αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα εικόνας προαστίου, με το πανταχόθεν ελεύθερο σύστημα να κυριαρχεί.
Για λόγους εξοικονόμησης τόσο στο αρχικό κεφάλαιο της κατασκευής όσο και κατά τη λειτουργία, τα κτίρια ενώνονται σε ένα σύστημα κτιρίων σε σειρά. (row houses). Αυτό επιτρέπει την ανάπτυξη περισσότερων κατοικιών, ειδικά όταν αυτά τοποθετούνται παράλληλα στις υψομετρικές, διαγώνια δηλαδή στην κάτοψη του οικοπέδου.
Η Διαγώνια αυτή χάραξη εξυπηρετεί και τους βιοκλιματικούς στόχους, αφού τα κτίρια, ανοίγονται προς το νότο και τη θέα, εξασφαλίζοντας άπλετο φυσικό ηλιασμό.
Τα εσωτερικά αίθρια
Η δημιουργία εσωτερικών αιθρίων, από όπου γίνεται η είσοδος στις κατοικίες, λειτουργεί ως το πρώτο επίπεδο κοινωνικοποίησης των ενοίκων, αποτελώντας κοινό τόπο συνάντησης και συναναστροφής, ενισχύοντας και παροτρύνοντας τις κοινωνικές σχέσεις των κατοίκων και συμβάλλοντας στην διατήρηση και ενίσχυση της κοινωνικής ανθεκτικότητας του οικισμού.
Το “σήκωμα” της πλευράς του τριγώνου που σχηματίζεται σε pilotis, έχει τριπλό στόχο. Δημιουργεί αφενός την είσοδο στο κέντρο του τριγώνου – αίθριο, από όπου και γίνεται η είσοδος στις ανεξάρτητες κατοικίες, ενώ ταυτόχρονα δημιουργεί αρκετές θέσεις στάθμευσης, προστατευμένες και ιδιωτικές χωρίς την ανάγκη για υπόγειο χώρο στάθμευσης που αυξάνει το ενεργειακό αποτύπωμα της κατασκευής, καθώς και το κόστος αυτής. Παράλληλα το άνοιγμα που δημιουργείται προς το Βορρά, επιτρέπει στον βόρειο άνεμο να δροσίσει την κτιριακή μάζα, βελτιώνοντας και το μικροκλίμα του συγκροτήματος, σε συνδυασμό με τις φυτεύσεις. ενώ η διαμπερής διάταξη των κατοικιών γύρω από το κεντρικό αίθριο επιτρέπει τον διασταυρούμενο αερισμό τους.
Οι όψεις
Οι όψεις έχουν αναφορά στην παράδοση του κυπριακού μοντερνισμού. Τονίζεται ο οριζόντιος άξονας, με τις ζώνες του οπλισμένου σκυροδέματος επιχρισμένες με θερμοπρόσοψη στο χρώμα και την τεχνοτροπία αυτού. Τα ανοίγματα έχουν τυποποιηθεί, έτσι το κόστος περιορίζεται σημαντικά.
Στη νότια πλευρά των κτιρίων, υπάρχουν πρόβολοι του ενός μέτρου, που λειτουργούν για τον σκιασμό των ανοιγμάτων του ισογείου, ενώ λειτουργούν και ως περιμετρικά μπαλκόνια, ενώ στις γωνίες σχηματίζονται μεγαλύτερες σε μέγεθος στεγασμένες βεράντες. Τα κατακόρυφα κλωστρά, συνεισφέρουν στην λογική των ανοιγμάτων, ενώ προσφέρουν βάθος στην όψη.
Δημόσιος Χώρος
Η υψομετρική διαφορά των αυλών και το ξεκάθαρα ορισμένο σχήμα τους, δημιουργεί την δυνατότητα ανάπτυξης ενός περιπάτου ανάμεσα στα κτήρια που δεν ενοχλεί την ιδιωτικότητα των ενοίκων.
Οι κινήσεις συγκεντρώνονται στο κέντρο του οικοπέδου, όπου διαμορφώνεται ένα στέγαστρο/αναγνωστήριο/ δανειστική βιβλιοθήκη, και η υπαίθρια εκτόνωσή του κάτω από ένα μεγάλο δέντρο, στο πλάτωμα που δημιουργείται. Αυτό αποτελεί και το δεύτερο επίπεδο στο οποίο συντελείται η κοινωνικοποίηση των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής.
_________________________________________________________________________________________________________________
In medias Res. Competition entry by NoDāta Architecture for a new Social Housing settlement in Pano Polemidia, Limassol.
In medias Res proposes a different way of urban growth. Traditional Row-Houses are clustered around a common patio per neighborhood, that acts as a place for meeting and socializing, while at the same time saving space and energy, following Passive House standards.
Introduction and Context
The broader context of climate change has urgently turned design towards the direction of low carbon-emission designs, both in terms of construction, as well as operating costs.
Successful social housing schemes, such as the “Goldsmith Street Social Housing” have put emphasis both on low-cost and low-maintenance, as core design principles. As a result the process and target of optimization of building energy performance becomes a guideline for the design process.
Concept
Surrounding urban blocks, consist of newly built or under construction affordable housing schemes- that mainly act as semi-detached or row houses – and low-rise detached houses.
In our scheme, in order to maximize the use of space, houses form row houses that are placed along the contour lines of the plot. This diagonal arrangement plan, serves the right orientation both in terms of view and sun.
Inner patios
The creation of patios, from where the entrance to the houses takes place, functions as the first level of socialization of the tenants, being a common place of meeting and socializing, strengthening the social bonds of the inhabitants and contributing to maintaining the social resilience of the neighbourhood.
Lifting the side of the triangle that faces the street, helps the blocks in three different ways. Firstly it forms the entrance to the centre of the building block – patio, where all entrances to each independent house are. Secondly, the pilotis that lifts the volume up, is on grid that creates the parking spots for the houses.
Thirdly, the opening of the building block towards the North, allows the northern wind to cool the building mass, enhancing the non-mechanical cooling behaviour of the buildings, as it allows for the cross ventilation of all houses, from the sheltered, shaded inner patio.
The facade
The design of facades has a direct reference to the modern movement, and especially the way it manifested at Cyprus. The horizontal axis at the height of floor plates, is emphasized and openings span from floor plate to ceiling. Modular openings help keep budget low.
The southern facade has overhangs that offer shade to the openings, while providing outdoor space directly to each bedroom. In the corners of the blocks, larger covered verandas, are used for daily activities. Vertical claustra, enhance the effect of the openings, adding depth the facade, while acting as screen for climbing plants to climb to.
Public Space
Height difference between each house’ garden, along with the really well defined shape, allows for the creation of path between all blocks, that connects the different neighborhoods, without spoiling the privacy of the tenants. 
In the center of the plot, a linear public space – plaza is occupied by a canopy / library / reading spot that leads to shaded space underneath a big tree. This is a place for social interaction at a higher level than the triangular patios, that helps people from different block to come together and socialize.
_________________________________________________________________________________________________________________
Check out, also, the project M_House in Paros by NoDāta Architecture, here!
Δείτε, ακόμα, τo έργο M_House στην Πάρο, των NoDāta Architecture, εδώ!
READ ALSO: Φοιτητικός Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός "ΚΟΜΒΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ" από το Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας | Παράδοση μέχρι 25/04/2021