Commendation in the architectural design competition for the renovation of the common space and the wider area of the Exarchia Metro Station for the proposal of Panos Dragonas and Agapi Proimou. Exarchia Square is designed as an ‘urban room’ surrounded by vertical gardens. A scaffolding structure extends the public space in height, providing the infrastructure for the development of climbing plantings to replace, in place and scale, the trees that will inevitably be cut down during the construction of the underground station. The design adopts the logic of a theatre stage, where different viewing points surround a central spectacle scene. The aim is to create a vibrant social nucleus to host events and civic happenings in keeping with the spirit and history of the area. A playful recreational space is created within the scaffolding.
-Text by the authors
An architectural promenade will lead visitors to resting places and viewpoints over the square and the city. Balconies as observatories emerge from the vertical gardens, an elevated recreational platform and a grandstand – seating area face the square, a small balcony serves as an observation deck towards the Vox cinema and the “Blue” apartment building, while an elevated amphitheater faces Themistokleous Street.
On the ground level, the flowing pattern of the floor unifies the surface of the public space and defines pedestrian movements from the surrounding area to the square and the Metro station. In the central part, the floor plan indicates the access to the square, while from the side of Stournari Street, the movements towards the station are defined. The creation of a raised platform protects the entrance to the Metro and offers the possibility of use by the shops in the neighborhood.
The vertical gardens surrounding the square are a means of absorbing CO2 from the atmosphere, but also a proposal to redefine the identity of Athens’ city centre. The “green scaffolding” aims to become a new landmark for Athens, but also a symbol of the city’s efforts to improve urban resilience through the bioclimatic design of public spaces. The scaffolding structure creates comfortable conditions for pedestrians in shaded areas in the summer and improves wind flow around the perimeter. The vertical sides of the scaffold are covered with dense vegetation to improve solar protection and cooling, while at street level the vegetation is kept sparse to facilitate natural ventilation.
The project includes the installation of a work of art in the form of a “social sculpture”. It consists of two quoted phrases to be realised as illuminated signs: “Exarchia were very angry” and “There are always people and light“. These two phrases are extracts from the oral histories of people associated with the Exarchia neighborhood, collected on the spot after conversations with them. These phrases are given material substance through neon light and are placed in the square as a means of memory, dialogue and reflection. In this way, and through their material activation, the ephemeral, everyday discourse becomes monumental. The two new “social sculptures” that frame the square are a direct reference to the artistic and discursive character of the neighborhood and remain open to interpretation by the public of all ages.
Facts & Credits
Architects: Panos Dragonas & Agapi Proimou
Landscape architect: Stella Pantelia
Architect – Urbanist: Vassilis Stroumpakos
Transport Engineer: Jenny Kontele
Architect – Environmentalist: Angeliki Chatzidimitriou
Civil Engineer: Manos Kyriazis
Visual Artist: Yorgos Maraziotis
Hydraulic Engineer: Constantine Nikolaou
Mechanical Engineer: Nikos Nakos
Agriculturalist: Ioanna Adami
Associate Architects: Katerina Driva – Papastefanaki, Stelios Rafail Sakellariou, Nikos Spiliotopoulos, Yro Tsirozidis, Athanasia Tsifoutidou, Marina Kapetanaki, Lampros Petsavas
Έπαινος στον Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό Ιδεών για την ανάπλαση του κοινόχρηστου χώρου και της ευρύτερης περιοχής του Νέου Σταθμού Μετρό Εξάρχεια για την πρόταση των Πάνο Δραγώνα και Αγάπη Πρωίμου. Η πλατεία Εξαρχείων διαμορφώνεται ως ένα «αστικό δωμάτιο» το οποίο περιβάλλεται από κάθετους κήπους. Μια ικριωματική δομή επεκτείνει καθ’ ύψος τον δημόσιο χώρο, παρέχοντας την υποδομή για την ανάπτυξη αναρριχητικών φυτεύσεων στη θέση και την κλίμακα των δέντρων που αναπόφευκτα θα κοπούν κατά την κατασκευή του υπόγειου σταθμού. Ο σχεδιασμός υιοθετεί τη λογική μιας θεατρικής σκηνής όπου διαφορετικά σημεία θέασης περιβάλλουν έναν κεντρικό χώρο θεάματος. Στόχος είναι η δημιουργία ενός ζωντανού κοινωνικού πυρήνα για τη φιλοξενία εκδηλώσεων και αστικών γεγονότων σύμφωνα με το πνεύμα και την ιστορία της περιοχής.
-κείμενο από τους δημιουργούς
Ένας παιγνιώδης χώρος αναψυχής δημιουργείται στο εσωτερικό του ικριώματος. Ένας αρχιτεκτονικός περίπατος οδηγεί τους επισκέπτες σε σημεία στάσης και θέασης προς την πλατεία αλλά και την ευρύτερη πόλη. Εξώστες – παρατηρητήρια ξεπροβάλουν από τους κάθετους κήπους, μια υπερυψωμένη πλατφόρμα αναψυχής και μια κερκίδα – καθιστικό κοιτάζουν προς την πλατεία, ένα μικρό μπαλκόνι λειτουργεί ως παρατηρητήριο προς το σινεμά ΒΟΞ και την «Μπλε» πολυκατοικία, ενώ ένα υπερυψωμένο αμφιθέατρο στρέφεται προς την οδό Θεμιστοκλέους.
Στην επιφάνεια του εδάφους δημιουργείται ένα ροϊκό δάπεδο το οποίο ενοποιεί την επιφάνεια του δημόσιου χώρου και ορίζει τις κινήσεις των πεζών από την γύρω περιοχή προς την πλατεία και τον σταθμό του μετρό. Στο κεντρικό μέρος, το σχέδιο του δαπέδου υποδηλώνει τις εισόδους στην πλατεία, ενώ από τη μεριά της οδού Στουρνάρη ορίζονται οι πορείες προς την είσοδο του σταθμού. Η δημιουργία μιας υπερυψωμένης πλατφόρμας προστατεύει την είσοδο του Μετρό και προσφέρει τη δυνατότητα χρήσης από τα καταστήματα της περιοχής.
Οι κάθετοι κήποι που περιβάλλουν την πλατεία αποτελούν ένα μέσο για την απορρόφηση CO2 από την ατμόσφαιρα, αλλά και μια πρόταση για τον επαναπροσδιορισμό της ταυτότητας του αθηναϊκού κέντρου. Η φιλοδοξία του «πράσινου ικριώματος» είναι να αποτελέσει ένα νέο τοπόσημο για την Αθήνα, αλλά και να γίνει σύμβολο της προσπάθειας της πόλης για ενίσχυση της αστικής ανθεκτικότητας μέσα από τον βιοκλιματικό σχεδιασμό του δημόσιου χώρου. Η ικριωματική κατασκευή διαμορφώνει συνθήκες άνεσης για τους πεζούς στις σκιασμένες περιοχές το καλοκαίρι, και ενισχύει τη ροή του ανέμου περιμετρικά. Οι κατακόρυφες πλευρές του ικριώματος καλύπτονται με πυκνή βλάστηση για την ενίσχυση της ηλιοπροστασίας και τον δροσισμό, ενώ στο επίπεδο του δρόμου η βλάστηση διατηρείται αραιή για τη διευκόλυνση του φυσικού αερισμού.
Η μελέτη περιλαμβάνει την εγκατάσταση ενός εικαστικού έργου με τη μορφή «κοινωνικού γλυπτού». Πρόκειται για δύο αποσπάσματα φράσεων τα οποία υλοποιούνται ως φωτεινές επιγραφές: «τα Εξάρχεια ήταν θυμωμένα πολύ» και «υπάρχει πάντα κόσμος και φως». Οι δύο παραπάνω φράσεις αποτελούν αποσπάσματα προφορικών ιστοριών ανθρώπων που σχετίζονται με τη γειτονιά των Εξαρχείων και τα οποία συνελέγησαν επί τόπου μετά από συνομιλίες μαζί τους. Οι συγκεκριμένες φράσεις αποκτούν υλική υπόσταση μέσω neon φωτός και τοποθετούνται στην πλατεία ως μέσα μνήμης, διαλόγου και αναστοχασμού. Με τον τρόπο αυτό και μέσω της υλικής ενεργοποίησης του, ο εφήμερος, καθημερινός λόγος γίνεται μνημειακός. Τα δύο νέα «κοινωνικά γλυπτά» που πλαισιώνουν την πλατεία αποτελούν ευθεία αναφορά στον καλλιτεχνικό και λόγιο χαρακτήρα της γειτονιάς παραμένοντας ανοιχτά σε ερμηνεία από το κοινό κάθε ηλικίας.
Στοιχεία έργου
Αρχιτέκτονες: Πάνος Δραγώνας & Αγάπη Πρωίμου
Αρχιτέκτων τοπίου: Στέλλα Παντελιά
Αρχιτέκτων – Πολεοδόμος: Βασίλης Στρουμπάκος
Συγκοινωνιολόγος Μηχανικός: Ευγενία Κοντελέ
Αρχιτέκτων – Περιβαλλοντολόγος: Αγγελική Χατζηδημητρίου
Πολιτικός Μηχανικός: Μάνος Κυριαζής
Εικαστικός καλλιτέχνης: Γιώργος Μαραζιώτης
Πολιτικός Μηχανικός – Υδραυλικός: Κωνσταντίνος Νικολάου
Μηχανολόγος Μηχανικός: Νίκος Νάκος
Γεωπόνος: Ιωάννα Αδάμη
Συνεργάτες αρχιτέκτονες: Κατερίνα Δρίβα – Παπαστεφανάκη, Στέλιος Ραφαήλ Σακελλαρίου, Νίκος Σπηλιωτόπουλος, Υρώ Τριροζίδη, Αθανασία Τσιφουτίδου, Μαρίνα Καπετανάκη, Λάμπρος Πετσάβας
READ ALSO: Οι Τ. Ανδριανόπουλος, Κ. Ξανθόπουλος, L. Falcao, Π. Μούσα, Χ. Βουτσάς, Γ. Μαχαιράς, Ν. Κώστογλου και Α. Λογιάδη κέρδισαν το B' Βραβείο στον Ανοιχτό Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό για το Νέο Σταθμό Δικαστήρια.