To Β’ Βραβείο στον Ανοιχτό “Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό Ιδεών για την ανάπλαση του κοινόχρηστου χώρου της ευρύτερης περιοχής του νέου σταθμού Μετρό ΑΚΑΔΗΜΙΑ” κέρδισαν οι αρχιτέκτονες μηχανικοί Δημήτρης Ζούπας, Αικατερίνη Χελιδώνη, Στέλλα Παντελιά, ο αρχιτέκτων μηχανικός χωροταξίας πολεοδομίας και περιφερειακής ανάπτυξης, Ιωάννης Ευμολπίδης και ο τοπογράφος μηχανικός συγκοινωνιολόγος, Γεώργιος Παπασταματίου. Στην πρότασή τους σχεδιάζουν μια νησίδα πολιτισμού μέσα στο αστικό τοπίο, ενοποιώντας τον χώρο ανάμεσα στα κτίρια και φανερώνοντας δύο χαμένους κήπους.
-κείμενο από τους δημιουργούς
Κάθε ένας από τους σταθμούς του Μετρό, αποτελεί σημαντική εστία διακίνησης πολιτών, άρα σημαντική εστία κοινωνικότητας. Αλλά ο σταθμός της Ακαδημίας, ειδικότερα, προσφέρει την ευκαιρία να τονίσουμε πως τα τρία κτίρια που αποκαλούμε ‘Αθηναϊκή Τριλογία’, δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπίζονται, ούτε καν στην υποθετικά πίσω πλευρά τους, απαξιωμένα – ενταγμένα σήμερα σε μια υπολειμματική περιοχή στάθμευσης. Αντίθετα, ο σχεδιασμός που προτείνουμε είναι η ευκαιρία να κοιτάξουμε ΠΙΣΩ. ΝΑ ΚΟΙΤΑΞΟΥΜΕ ΠΙΣΩ στην ιστορία μας και ακόμη ευρύτερα, στην πολιτική ιστορία του Δυτικού Κόσμου και στις απαιτήσεις του για δημοκρατία και ισοπολιτεία.
Ο Κλασικισμός, αντίθετα από κάποιες αστόχαστες επιθετικές απόψεις μοντέρνων αρχιτεκτόνων δεν είναι απλά ένα αρχιτεκτονικό στυλ – ‘classicism is not a style’. Είναι, πολύ ουσιαστικότερα, ‘έμβλημα του Λόγου – emblèmes de la Raison’, έμβλημα του Διαφωτισμού ο οποίος ελπίζει στην συγκρότηση προηγμένων πολιτευμάτων, με βάση τον Ορθό Λόγο και πρότυπο την αρχαία Ρωμαϊκή και κυριότατα την αρχαιά Αθηναϊκή Δημοκρατία.
Η πρόταση μας έρχεται λοιπόν επ’ αφορμής της συνθήκης του νέου Σταθμού του Μετρό για να συγκροτήσει μια ολοκληρωμένη πρόταση για έναν από τους εμβληματικότερους χώρους της Πόλης, την Τριλογία των Αθηνών και να της αποδώσει την αξία που της αρμόζει στον σύγχρονο ιστό της πόλης και στην συνείδηση των κατοίκων και των επισκεπτών της.
Η ελαφρώς οξύμωρη έκφραση Ατενίζοντας την Ιστορία υπονοεί ότι κοιτώντας μακριά στον ορίζοντα θα βρούμε άλλη μια φορά τις ρίζες και τις βαθιές πολιτιστικές μας αξίες και αναφορές. Η Τριλογία των Αθηνών με την πολύ-επίπεδη ανάγνωση που επιχειρούμε και που της αρμόζει στέκεται μάρτυρας της βαθιάς πολιτιστικής μας κληρονομίας και παράλληλα της διαχρονικής αποτυχίας της Ελληνικής κοινωνίας να αναμετρηθεί ουσιαστικά με αυτή την κληρονομιά.
Ένα σημείο της Πόλης με τέτοια Ιστορική και Συμβολική Φόρτιση οφείλει κάποιος να το σκεφτεί σε επίπεδο ευρύτερης πολεοδομικής οργάνωσης και να αποφύγει την λογική των σημειακών παρεμβάσεων.
Όσον αφορά την περιοχή Μελέτης, ο αγωνοθέτης πολύ σωστά αναφέρεται στην διαμόρφωση του κοινόχρηστου χώρου και της ευρύτερης περιοχής του νέου σταθμού και αφήνει στη διακριτική ευχέρεια των διαγωνιζομένων την ερμηνεία της έννοιας του «ευρύτερου». Η ερμηνεία της δικιάς μας πρότασης είναι πως σε ένα σημείο της Πόλης με τέτοια Ιστορική και Συμβολική Φόρτιση οφείλει κάποιος να το σκεφτεί σε επίπεδο ευρύτερης πολεοδομικής οργάνωσης και να αποφύγει την λογική των σημειακών παρεμβάσεων. Ακόμα και αν τμήμα μόνο μιας πρότασης μπορεί για οικονομοτεχνικούς λογούς να υλοποιηθεί σε αυτή τη φάση – οφείλει αυτό το τμήμα να είναι απόρροια ενός συνολικότερου οράματος και σχεδιασμού.
Προκύπτει πλέον ένας εκτενής Δημόσιος Χώρος στην Καρδιά της Πόλης
Η Πρόταση μας ολοκληρώνει εμφατικά την διαδικασία ενοποίησης των υπαίθριων χώρων της Αθηναϊκής Τριλογίας μέσω της πεζοδρόμησης και του τελευταίου τμήματος δρόμου – της οδού Ρήγα Φεραίου. Προκύπτει πλέον ένας εκτενής Δημόσιος Χώρος στην Καρδιά της Πόλης ανάλογος του τεράστιου Ιστορικού και Συμβολικού Φορτίου που φιλοξενεί στην έκταση του. Η Τριλογία των Αθηνών αναδύεται εκ νέου σαν μια νησίδα Πολιτισμού μέσα στο αστικό τοπίο. Ο σχεδιασμός επιθυμεί να αποκαταστήσει την αίγλη των Κτιρίων μέσω ενός κοινού πλέον υποβάθρου που θα διατρέχει το σύνολο της ενοποιημένης έκτασης, θα αποκαταστήσει την σχέση των κτιρίων με τον περιβάλλοντα χώρο τους. Για την υλοποίηση αυτού του υποβάθρου εισάγεται η χάραξη ενός δαπέδου με έντονα γραμμικά στοιχεία στον άξονα μεταξύ των δύο μεγάλων δρόμων που εντείνει την αίσθηση συνέχειας και την προσπάθεια ενοποίησης των δυο πλευρών, τονίζοντας το προφανές – ότι πρόκειται για Μνημεία Περίοπτα που δεν γίνεται να αντιμετωπίζονται με την λογική μπροστά και πίσω όψης.
Παράλληλα, ουσιαστική παρέμβαση είναι η απόδοση στην ζωή της πόλης των επανασχεδιασμένων πλέον και μέχρι σήμερα ανενεργών κήπων – της Ακαδημίας και της Βιβλιοθήκης – ο μεν πρώτος εντελώς απρόσιτος για το κοινό και ο δεύτερος σε πλήρη εγκατάλειψη. Δεν είναι δυνατόν, αποτελεί ύβρι προς την ελληνική ιστορία, να αντιμετωπίζονται τα τμήματα του περιβάλλοντα χώρου της Τριλογίας προς την οδό Ακαδημίας, ως περιοχές στάθμευσης!
Η φιλοσοφία σχεδιασμού έγκειται στη λογική των ελάχιστων δυνατών παρεμβάσεων – στην διατήρηση και εμπλουτισμό της φύτευσης και την εξασφάλιση εύκολης προσβασιμότητας για όλες τις κοινωνικές ομάδες.
Η συμμετρική δομή των κτιρίων ενσωματώνεται και στα επιμέρους στοιχεία του σχεδιασμού του δημόσιου χώρου – όπως η προτεινόμενη θριαμβική κάθοδος από την πλευρά της οδού Ακαδημίας προς τον κήπο του μεγάρου της Ακαδημίας με το αντίστοιχο στέγαστρο εισόδου . Σε κάθε περίπτωση η φιλοσοφία σχεδιασμού έγκειται στη λογική των ελάχιστων δυνατών παρεμβάσεων – στην διατήρηση και εμπλουτισμό της φύτευσης και την εξασφάλιση εύκολης προσβασιμότητας για όλες τις κοινωνικές ομάδες. Σημαντικό ρόλο στη ανάδειξη της πρότασης αποτελούν στοιχεία επιμέρους σχεδιασμού – όπως πέργκολες, καθιστικά, υδάτινες επιφάνειες, η στρατηγική του φωτισμού, ο σχεδιασμός της φύτευσης και ιδέες περί ψηφιακής περιήγησης.
Συμπερασματικά, η ύπαρξη εντέλει του Μετρό μπορεί και πρέπει να γίνει αφορμή και καταλυτής για τέτοιες μεγάλες και ουσιαστικές τομές μέσα στην Πόλη. Επί του συγκεκριμένου χώρου αυτή η δυνατότητα οφείλει να γίνει και πράξη.
Στοιχεία έργου
Τυπολογία ΑΝΟΙΧΤΟΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΙΔΕΩΝ «Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός Ιδεών για την ανάπλαση του κοινόχρηστου χώρου και της ευρύτερης περιοχής του νέου σταθμού Μετρό ΑΚΑΔΗΜΙΑ»
Διοργανώτρια Αρχή ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΑΘΗΝΑ Α.Ε.
Βραβεύσεις 2ο βραβείο
Ομάδα Μελέτης Δημήτριος Ζούπας, Αικατερίνη Χελιδώνη, Στέλλα Παντελιά (Αρχιτέκτονες Μηχανικοί), Ιωάννης Ευμολπίδης, (Αρχιτέκτων Μηχανικός Χωροταξίας Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης), Γεώργιος Παπασταματίου (Τοπογράφος Μηχανικός Συγκοινωνιολόγος)
Ομάδα Συνεργατών Γεώργιος Ζούπας (Αρχιτέκτων Μηχανικός), Σπυριδούλα Τσαπατσάρη (Πολιτικός Μηχανικός), Αναστάσιος – Δαμιανός Μαΐστρος (Ηλεκτρολόγος Μηχανολόγος Μηχανικός), Ζωή Λαδά (Μηχανικός Υδραυλικών Έργων), Ευγενία Λαγκαδινού (Περιβαλλοντολόγος), Εύα Παπαδημητρίου, (Γεωπόνος), Ελένη Βλαχογιάννη (Καθηγήτρια ΕΜΠ), Κωνσταντίνος Μωραΐτης (Καθηγητής ΕΜΠ), Ανδρόνικος Πετίδης, (φοιτητής αρχιτεκτονικής), Λευτέρης Σακκούλας (φοιτητής αρχιτεκτονικής), Μαριάνθη Κρούσκου (φοιτήτρια αρχιτεκτονικής)
Τοποθεσία Αθήνα, Ελλάδα
READ ALSO: Έπαινος στον Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό Ιδεών για την ανάπλαση του κοινόχρηστου χώρου και της ευρύτερης περιοχής του Νέου Σταθμού Μετρό Κυψέλη | Γιάννης Παναγιώτου, Έλενα Κανάκη, Αναστάσιος Μπαλατσούκας, Εύα Γκαντούνα, Γεώργιος Μπρισιμης