Στη σειρά παρουσιάσεων Land ● shapers, επαγγελματίες και καλλιτέχνες που δραστηριοποιούνται στο πεδίο της Αρχιτεκτονικής Τοπίου μιλούν με την Landscape Editor του Archisearch, Ελένη Τσιριντάνη, για τα έργα που έχουν υλοποιήσει, για όσα θα τους ενθουσίαζε να σχεδιάσουν αλλά και για το ελληνικό τοπίο και τις διαφορετικές εκδοχές του.
Η Νέλλα Γκόλαντα διαθέτει την ξεχωριστή ιδιότητα της Γλύπτριας Τοπίου. Με αφετηρία την χαρακτική πέρασε αβίαστα στη μεγάλη κλίμακα της γλυπτικής τοπίου, ήδη από το 1970. Έργα της κοσμούν διαφορετικές τοποθεσίες στην Ελλάδα και ισορροπούν με χάρη ανάμεσα στην τέχνη και την αρχιτεκτονική. Με αφορμή την υποψηφιότητα της για το βραβείο Τοπίου του Συμβουλίου της Ευρώπης (5th Landscape Award Session 2016-2017) η κα Γκόλαντα μας μιλά για την Ελλάδα ως ανοιχτό Μουσείο, τη δημιουργική διαδικασία που ακολουθεί και τις εμπειρίες που της χάρισε η ενασχόληση της με την Τέχνη.
Η Ν. Γκόλαντα γεννήθηκε στην Αθήνα, όπου έζησε τα πρώτα της χρόνια και στη συνέχεια βρέθηκε στη Λάρισα. Η καθημερινότητα σε μια πόλη με έντονο ιστορικό παρελθόν, με ισχυρή παρουσία και συμμετοχή των αρχαιολογικών χώρων στη ζωή της πόλης ήταν καθοριστική.
Η ίδια επισημαίνει:
«Όταν σχεδίαζα ένα δημόσιο χώρο βαθιά κι ενστικτώδης επιθυμία μου ήταν το αποτέλεσμα να αποδίδει τη συγκίνηση που είχα νιώσει σε αρχιτεκτονικούς και δομημένους χώρους, χώρους που αντανακλούσαν το τοπίο και την αγάπη στη λεπτομέρεια και στους οποίους περπάτησα στα παιδικά μου χρόνια.
Πιστεύω ότι από τα σοβαρότερα γεγονότα που σημάδεψαν τη ζωή μου είναι ότι σαν παιδί έπαιξα, έτρεξα, είδα τον ουρανό, τον ορίζοντα της θάλασσας, την ομορφιά της ελληνικής βλάστησης και της ανάπτυξης των βράχων μέσα από το δομικό κάτοπτρο που αντέταξαν οι κάτοικοι αυτού του τόπου απ’ τους αρχαιότατους χρόνους μέχρι πρόσφατα.
Για χιλιάδες χρόνια απ’ τους κλασικούς ναούς ως τα πιο ταπεινά κτίσματα και μέσα από τους ρυθμούς και τις φιλοσοφίες που γέννησε αυτός ο χώρος οι χρήστες του πάντα αισθάνθηκαν τον εαυτό τους ως κλίμακα, κι έκαναν πράξη την τύχη και τη χαρά να βιώνουν ένα τέτοιο θαύμα. Θα μπορούσα να πω πως σαν παιδί έζησα σε ένα ανοιχτό μουσείο: την Ελλάδα.»
Η μετάβαση στη μεταπολεμική Λάρισα, που είχε σχεδόν καταστραφεί, διακόπτει την επαφή με την πόλη και την ιστορία ως καθημερινό βίωμα. Ωστόσο, η ζωή εκεί δίνει την έμπνευση για το έργο που είναι υποψήφιο για το Βραβείο Τοπίου του Συμβουλίου της Ευρώπης, το «Γλυπτό Ποταμό». H επέμβαση αφορά στην πλατεία Ταχυδρομείου και εκτείνεται μέχρι την κεντρική πλατεία της Λάρισας (1992-1998).
Η καλλιτέχνης σημειώνει ότι κεντρικός άξονας του έργου είναι η επανίδρυση της σχέσης της πόλης και των κατοίκων που διαβιούν σε αυτή με το φυσικό και ιστορικό τοπίο. Η Λάρισα έρχεται ξανά σε επαφή με την ιστορία της μέσα από μια σύγχρονη επέμβαση που επαναφέρει το υδάτινο στοιχείο στην καρδιά της πόλης.
Το έργο ξεδιπλώνεται στις δύο πλατείες της πόλης και συνεχίζεται οργανώνοντας τη μετάβαση προς το αρχαίο θέατρο της Λάρισας που αποκαλύφθηκε ξανά μετά από χρόνια.
Η σύνθεση αξιοποιεί την κίνηση του νερού επάνω σε σχηματισμούς από μάρμαρο και σκυρόδεμα, διαμορφώνοντας νέους «κώδικες νερού». Η μορφή έχει σαφείς αναφορές στη διαχρονική παραποτάμια βίωση της πόλης και την τεχνολογία που είχε αναπτυχθεί γύρω από το ποτάμι.
Στην ερώτηση για το ποια είναι η δημιουργική διαδικασία που ακολουθεί η κα Γκόλαντα, αναφέρει το σκίτσο σαν πρώτη προσέγγιση στα έργα της. Σκίτσα μικρότερα ή μεγαλύτερα αποτελούν την αφετηρία της δημιουργίας. Στη συνέχεια τα έργα της γίνονται μακέτες και μοντέλα σε διαφορετικές κλίμακες. Τα προπλάσματα αποτελούν το μέσο επικοινωνίας και διαμόρφωσης κατά τη διάρκεια της κατασκευής του γλυπτού.
Τα έργα της αναλύονται και δουλεύονται σε όλη τους τη λεπτομέρεια, προτού υλοποιηθούν. Για αυτό το λόγο δεν επιστρέφει σε αυτά για να αλλάξει ή να τροποποιήσει κάτι, η δημιουργική διαδικασία ολοκληρώνεται μαζί με το έργο. Άλλωστε, τότε ξεκινά το στάδιο που πραγματικά την απασχολεί. Η κατοίκηση και η οικειοποίηση του έργου από τους ανθρώπους.
Οι στόχοι της Ν. Γκόλαντα, όπως μας αναφέρει, η ίδια είναι:
- Η άρση του αδιάφορου και ο εξανθρωπισμός του δημόσιου χώρου στις σύγχρονες μεγαλουπόλεις, συγκροτούν τον βασικό προσανατολισμό των επεμβάσεων από το 1970 έως σήμερα.
- Η επανίδρυση σχέσεων με το ανθρωπογενές, φυσικό και ιστορικό περιβάλλον στο δημόσιο χώρο, με εργαλείο τις αρχιτεκτονικές, γλυπτικές διαμορφώσεις συνολικού τοπίου (ART TOTAL).
- Το «ΝΕΟ ΤΟΠΙΟ» στο σχεδιασμό του περιλαμβάνει και τη βίωσή του από τον επισκέπτη, δεν είναι απομονωμένο, ανήκει σε όλο τον κόσμο, γίνεται καθημερινός τρόπος ζωής.
- Ζώντας στο εσωτερικό των έργων τέχνης εκμεταλλευόμαστε τη δυνατότητά του να γίνουμε μέλη της αστικής ζωής.
Τα υλικά που χρησιμοποιεί για να δημιουργήσει τα έργα της είναι συγκεκριμένα. Το μάρμαρο, το σκυρόδεμα και το ξύλο αποδίδουν με εκφραστικότητα τις μορφές και τα τοπία που δημιουργεί. Η γλώσσα των υλικών της αποτελεί μια σαφή σύνδεση με την αρχαία, ελληνική ιστορία αλλά και την νεότερη, ελληνική, αρχιτεκτονική δημιουργία.
Στο ερώτημα για το εάν έχει αφήσει κάποια δημιουργική εκκρεμότητα, κάτι που επιθυμεί πολύ να δημιουργήσει λέει εμφατικά «… Δε θα ησυχάσω αν δεν διαμορφώσω ένα θαλάσσιο μέτωπο!»
Παραλληλίζει την Ελλάδα ως ένα μεγάλο μπαλκόνι προς τη θάλασσα, που το αχανές του ορίζοντα δαμάζεται από το νερό. Θεωρεί τη συγκεκριμένη συνθήκη βασικό χαρακτηριστικό του ελληνικού τοπίου. Η επαφή και ο διάλογος με το θαλασσινό τοπίο αναπτύσσονται πολύ γλαφυρά σε ένα σημαντικό έργο της, την Προκυμαία του Φλοίσβου (1985).
Μιλώντας για την Αθήνα, η κα Γκόλαντα την χαρακτηρίζει ως μια παραθαλάσσια πόλη που η επαφή της με τη θάλασσα έχει διαταραχθεί. Θεωρεί εξαιρετικά σημαντική την αποκατάσταση αυτής της σχέσης μέσα από επεμβάσεις που θα εγκαταστήσουν νέες συνθήκες και ισορροπίες κατά μήκος της ακτής.
Παρόλο που είχε την ευκαιρία, δε θέλησε ποτέ να δημιουργήσει έργα εκτός Ελλάδος. Το έργο της είναι «αυτοφυές» στο ελληνικό τοπίο και άρρηκτα συνδεδεμένα με αυτό, τονίζει χαρακτηριστικά.
Η Νέλλα Γκόλαντα έχει κάνει ανακοινώσεις και παρουσιάσεις σε διοργανώσεις και συνέδρια όπως στην Πράγα το 1993 με θέμα : «Culture in Towns», στο 16ο Συνέδριο της Ανδόρας το 2015 με θέμα “Landscape and Transfrontier Cooperation – The Landscape has no border» και συμμετείχε στην Biennale Αρχιτεκτονικής της Βενετίας το 2016.
Από το έργο της ενδεικτικά αναφέρονται:
- Κεντρική Πλατεία Φλοίσβου Παλαιού Φαλήρου (1976-1978)
- Γλυπτή Προκυμαία Φλοίσβου έγινε 1984-1986
- Γλυπτό Θέατρο Αιξωνής (1984-1992)
- Πλατεία Ταχυδρομείου και Κεντρική Πλατεία Λάρισας (1992-1998)
- Ένωση – πεζοδρόμηση των δύο κεντρικών πλατειών με το Αρχαίο Θέατρο της Λάρισας (2005-2006).
Σε συνεργασία με την κα Ασπασία Κουζούπη έχει εκπονήσει, μεταξύ άλλων, τα παρακάτω έργα:
- Λατομεία Διονύσου: «Ανοιχτό Μουσείο Παλαιάς Λατομικής Τέχνης» (1994-1997)
- Αττική Οδός. Δυτική Περιφερειακή Υμηττού (1999- 2005)
- Κεντρική Πλατεία Γλυφάδας «Βάσω Κατράκη» (2005 – 2008)
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το έργο της θα βρείτε στην ιστοσελίδα της.
Land ● shapers Series hosts presentations of landscape professionals and artists by Archisearch landscape editor Eleni Tsirintani, regarding their work, what they dream to design and their perspective on Greek landscape.
Nella Golanda is a Landscape Sculptor. She works on large scale landscape projects since 1970. Her works balance gracefully between art and architecture creating new landmarks on the Greek landscape. Nella Golanda is a candidate for the Council of Europe Landscape Award (5th Landscape Award Session 2016-2017). During this interview she talks about her perception of Greece as an open-air museum, the creative process she follows and her long quest in the world of Art.
The artist was born in Athens, where she spent the early years of her life. She experienced the presence of history in everyday life as a fundamental parameter in her vision of the world.
She notes:
“When I design a public space, I desire to create the feeling I used to feel when I found myself in architectural places that reflected the landscape qualities and the attention to detail of the places I saw in my childhood.
One of the milestones in my life as a child is that I run, played, gazed to the sky and the sea, the beauty of the Greek landscape in correlation with the ancient ruins found in it.
The human scale observed in every architectural expression from the temples of classic antiquity to the most humble buildings, brought me close to an actual miracle. I have had the incredible fortune to live in an open-air museum: Greece”
Early in her life Nella Golanda had to move from Athens to Larisa. The connection with history and landscape is abruptly interrupted. However, this has become the impetus to create the work that lead her to the nomination for the Council of Europe Landscape Award. Her work called “The Sculpted River of Larisa”.
Her intervention for the transformation of the historical center of Larisa intents to reestablish the connection between the city and its inhabitants with both the natural and the historical landscape. Through a contemporary, design gesture the presence of water has been restored in the heart of the city.
The project unravels in the two main squares of Larisa and continues towards the city’s ancient theatre.
The design focuses on the water motion on marble landforms that have a clear reference to the river and the technology developed around it.
Nella Golanda has her own special, creative process. Sketches of various scales shape the first images of a project. Physical models allow a more profound research on every matter and help to communicate her thoughts in order to proceed with the construction. She works everything to excessive detail. Once a work of art has been completed she never attempts to alter or improve it, because there is no need to. Besides, what really matters to her is how people inhabit and experience her sculptural landscapes.
Her artistic goals are:
- Eliminate the sense of “being indifferent” from the contemporary cities and make public space human-centered again. This is what kept her going since 1970 till the present day.
- Reestablishing the connection between man-made, natural and historical environment in public space using architectural and sculptural forms that refer to the totality of the landscape.
- The artist’s sense of a “NEW LANDSCAPE” includes human experience as part of its’ qualities, it is not in any way isolated from its context and it becomes part of everyday life.
- Inhabiting a work of art signifies the participation in urban life.
Marble, concrete and wood are the substance of her works. Her expression of materiality has a direct connection with ancient Greek history and a clear reference to the contemporary Greek architecture.
Nella Golanda aspires to design a water front, she says emphatically she won’t rest until she does!
The artist envisions Greece as a terrace towards the sea where the horizon and the water surface create a sense of infinity. This is what makes Greek landscape special. The connection and the dialog with the coastal landscape have been eloquently expressed in her work for “Flisvos sculpted Quay” (1985).
She sees Athens as a coastal city that has lost the connection to the sea. She thinks it is vital to restore this connection through a series of interventions and the establishment of a new kind of dynamics along the coast.
Though she has had the chance to create works of art in other parts of the world, Nella’s Golanda work is “indigenous” to the Greek landscape.
Nella Golanda has participated in Praga Convention in1993 on «Culture in Towns», in Andorra convention in 2015 about “Landscape and Transfrontier Cooperation – The Landscape has no border».
She has also participated in the 2016 Biennale of Architecture in Venice.
She has designed among other projects:
- Flisvos Main Square (1976-1978)
- Flisvos Sculptured Quay (1984-1986)
- Aixoni Sculptured Theatre (1984-1992)
- Historical Center of Larisa (1992-1998)
- Pedestrian Connection of the Two Main Squares of Larisa with the City Ancient Theatre (2005-2006).
In colaboration with Aspasia Kouzoupi she has also designed the following projects:
- Old Dionysos Quarries (1994-1997)
- Attiki Odos and Mt. Ymittos (1999- 2005)
- Katraki Square Glyfada (2005 – 2008)
More information regarding Nella’s Golanda work on her website.
Ακολουθούν δύο βίντεο με θέμα το Θέατρο Αιξωνή και το “Γλυπτό Ποταμό” στη Λάρισα.
READ ALSO: COCO-MAT Hotel Athens by Elastic Architects / Iconic Awards 2017 WINNER & German Design Awards 2018 NOMINEE