Η σειρά ‘Σύγχρονες Ιστορίες Οικιακότητας ή ΚατΟΙΚΕΙΝ’, σε επιμέλεια της πλατφόρμας Archt. για το Archisearch, διερευνά διαφορετικές ερμηνείες κι εκδοχές της έννοιας σπίτι σε ανοιχτό διάλογο με σύγχρονες αρχιτεκτονικές προσεγγίσεις στο πεδίο της κατοικίας. Στο έκτο επεισόδιο, με αφετηρία την σχέση της αρχιτεκτονικής με τον χρόνο, γύρω από μια κατοικία που τη φωνάζουν Λάζα, οι αρχιτεκτόνισσες Μελίνα Αρβανίτη-Πολλάτου, αρχισυντάκτρια του Archisearch.gr, και Ναταλία Μπαζαίου συζητούν για το διάνυσμα του χώρου στο χρόνο και την αναμονή της ολοκλήρωσης που δεν τελειώνει με την ολοκλήρωση της αναμονής.
Πολλές φορές αναρωτιόμαστε αν η αρχιτεκτονική μπορεί να επηρεάσει, ακόμα και ν’ αλλάξει, όσους την κατοικούν. Ίσως αυτή η συνεχής διερώτηση, να είναι το φιλοσοφικό αντίστοιχο του προαιώνιου ρητορικού ερωτήματος «τι είναι ο άνθρωπος». Ας είναι.
Οι αρχιτέκτονες κατοικούν νοερά, πριν απ’ όλους, τα σενάρια που σχεδιάζουν κι αυτή η άυλη κατοίκηση τους αλλάζει, πολλές φορές, τη ζωή.
Η Λάζα είναι ένα σπίτι μα θα μπορούσε, κάλλιστα, να είναι κι ένας άνθρωπος – ένα παιδί, όπως σημειώνει η Ναταλία Μπαζαίου, η αρχιτέκτονας που, το 2004, την οραματίστηκε, την σχεδίασε και, το 2024, την έφερε, με λάσπη και τούβλα, με σάρκα και οστά, στη ζωή.
«Υπάρχουν χειρονομίες που ίσως θα απέδιδα διαφορετικά αν σχεδίαζα τη Λάζα σήμερα, ωστόσο το σπίτι απέκτησε δικό του πνεύμα, κουβαλώντας τις ποιότητες και τις εκπλήξεις που γέννησε ο χρόνος», λέει η αρχιτέκτονας.
Αποτελώντας το πρώτο έργο που σχεδίασε η αρχιτέκτονας, στην έναρξη της επαγγελματικής της διαδρομής για την ίδια και την οικογένειά της, η εξοχική κατοικία στα Μέθανα δεν είναι μια γραμμική σχεδιαστική διαδικασία αλλά μια πολυετής σπουδή στη φύση της αρχιτεκτονικής. Αφήνοντας τον χώρο να ξεδιπλωθεί στο χρόνο ελεύθερα, για μια εικοσαετία, η Λάζα κατοικήθηκε από την αρχιτέκτονα νοερά, σε νοητικό και συναισθηματικό επίπεδο, διαμορφώνοντας, σθεναρά, το σχεδιαστικό της ήθος και τη σχέση της με την αρχιτεκτονική ως ενέργεια δράσης και στάση ζωής.
Σε διαρκή διεπαφή με την έννοια και την ουσία του χρόνου, την προσμονή της τελείωσης και την αναμονή, η αρχιτεκτονική ολοκλήρωση της Λάζας πραγματοποιήθηκε μέσα από την αρμονική ένταξή της στο τόπο και στη ροή της φύσης σύμφωνα με τις διδαχές του Ζεν δασκάλου Εϊχέι Ντόγκεν: «η ολοκλήρωση δεν είναι να φτάσεις κάπου, αλλά να επιστρέψεις εκεί όπου βρίσκεσαι».
«Το σπίτι ακολουθεί τον ρυθμό του τόπου: ο κήπος είναι προέκταση του φυσικού ανάγλυφου, τα υλικά παραμένουν ακατέργαστα και αληθινά – ανεπίχριστο σκυρόδεμα, άγριος σοβάς, επιφάνειες που καλούν την αφή. Το τζάκι, σύγχρονο σε μορφή, διατηρεί τις αναλογίες και τον τρόπο λειτουργίας του παλιού. Το γραφείο προσεγγίζεται μέσα από τον εξωτερικό χώρο, σε μια χειρονομία που θυμίζει τα παραδοσιακά σπίτια όπου η ζωή υφαινόταν ανάμεσα σε αυλές και δωμάτια», επισημαίνει η Ναταλία.
Αυτή δεν είναι μια ιστορία για ένα σπίτι που έμενε 20 χρόνια ανολοκλήρωτο. Είναι μια ιστορία για ένα άυλο σπίτι, ταυτόχρονα αιώνιο κι εφήμερο, που φέρει μέσα του ο κάθε ένας άνθρωπος κι εκφέρεται ως σχέση εσωτερικής αρμονίας, ποιητικής ολοκλήρωσης και ενεργής αναμονής.
~
Μελίνα Αρβανίτη-Πολλάτου: Στην αρχιτεκτονική, όπως στη μουσική, οι παύσεις είναι ανάσες που καθορίζουν τον ρυθμό και καθιστούν το κάθε έργο βιωμένο. Μέσα στην παύση ελλοχεύει η ανυπομονησία και η αναμονή. Πώς διαχειριστήκατε αυτές τις καταστάσεις στη περίπτωση της Λάζας και πώς αντανακλώνται, ενδεχομένως, στην αρχιτεκτονική γλώσσα του πρώτου σπιτιού που πλέον ολοκληρώθηκε;
Ναταλία Μπαζαίου: Οι παύσεις έγιναν οργανικό κομμάτι χτισίματος της Λάζας.
Τα χρόνια όπου δεν προχωρούσε τίποτα εξωτερικά, ωρίμαζε κάτι εσωτερικά.
Η Λάζα ακολούθησε έναν ρυθμό που γεννήθηκε από τη διάρκεια της κατασκευής και την αλληλεπίδραση με το τοπίο. Η εξέλιξή της διαμορφώθηκε από τις εμπειρίες που συγκεντρώθηκαν μέσα στον χρόνο.
Μ.Α.Π: Με αφορμή την αποφώνηση της προηγούμενης ερώτησης, σκέφτομαι την περίφημη φράση του Ηράκλειτου: «Τὰ πάντα ῥεῖ, καὶ οὐδὲν μένει· ἡ τελείωσις ἐν τῇ μεταβολῇ ἐστίν». Είναι ποτέ στην αρχιτεκτονική κάτι ολόκληρο;
Ν.Μπ.: Ολοκληρωμένο δεν είναι ποτέ το κτίσμα∙ ολοκληρωμένη είναι η σχέση.
Ένα σπίτι συνεχίζει να μεταβάλλεται με τον άνθρωπο που το κατοικεί.
Τίποτα δεν στέκει οριστικά∙ κι αυτό το ρέον στοιχείο δίνει στην αρχιτεκτονική μια μορφή που δεν αφορά μόνο την ύλη, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο αυτή η ύλη νοηματοδοτείται. Με αυτή την έννοια η Λάζα δεν “τελείωσε”. Πέρασε απλώς σε μια νέα φάση του εαυτού της.
Μ.Α.Π: «Ως αρχιτέκτονας στέκομαι δίπλα στα έργα μου όπως κανείς στέκεται δίπλα σ’ ένα παιδί». Αυτή η δήλωση βρίσκει ιδανική εφαρμογή στην περίπτωση της κατοικίας στη Λάζα – ένα έργο το οποίο εξελίχθηκε παράλληλα με την αρχιτεκτονική πορεία σας τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Σε αυτό το ταξίδι, ποια ήταν εκείνη η στιγμή που αντιληφθήκατε ότι η κατοικία έχει αποκτήσει «τη δική της φωνή» και πού τέμνει αυτό τη δική σας πορεία;
Ν.Μπ.: Η Λάζα απέκτησε δική της φωνή τη στιγμή που έπαψα να την αντιμετωπίζω ως προϊόν σχεδιασμού και άρχισα να τη βλέπω ως χώρο που εξελίσσεται.
Περπατώντας στο άδειο κέλυφος, αρκετά χρόνια πριν ολοκληρωθεί, συνειδητοποίησα ότι η αρχιτεκτονική της είχε ξεπεράσει την αρχική μου πρόθεση και πλέον η εξέλιξη του χώρου και η δική μου πορεία λειτουργούσαν αμοιβαία, σαν συμπόρευση.
Μ.Α.Π: Η αρχιτεκτονική σκέψη εκφράζεται μέσα από πολλές και διαφορετικές τεχνικές: λέξεις, σχέδια, σκίτσα, αντικείμενα, κτηριακές δομές, οργάνωση τοπίου και σκηνοθεσία της πόλης. Η κατοικία στη Λάζα πήρε, σε μια εικοσαετία, πολλές από αυτές τις μορφές και σήμερα στέκεται ως κτίσμα καταμεσής του τοπίου. Διατρέχοντας όλες τις διαφορετικές φάσεις και εκφάνσεις της κατοικίας μέχρι σήμερα, ποια θα ξεχωρίζατε ως αυτή που στέκει πιο κοντά στη καρδιά σας και γιατί;
Ν.Μπ.: Η φάση που στέκεται πιο κοντά μου είναι η στιγμή όπου ολοκληρώθηκαν οι βασικές χαράξεις και διαμορφώθηκαν οι πραγματικές αναλογίες του χώρου. Σε αυτό το στάδιο έγινε σαφές πώς συνδέονται οι αυλές με τα δωμάτια, πώς λειτουργούν οι διαδρομές, πού σταματάει το βλέμμα και πού ενισχύεται η κίνηση. Ήταν η πρώτη φορά που μπορούσα να αξιολογήσω με ακρίβεια τις χωρικές αποφάσεις: τη ροή, τη στάση, το πώς διανέμεται το φως, το πώς αντιδρά το σώμα στη μετάβαση από έναν χώρο στον άλλον. Αυτή η φάση έχει βαρύτητα γιατί εκεί αποτυπώθηκε ο χαρακτήρας της κατοικίας χωρίς τις στρώσεις των υλικών και των τελικών επιλογών.
Ήταν το σημείο όπου η αρχιτεκτονική της κατοικίας λειτούργησε καθαρά, με βάση τις σχέσεις των όγκων και τον τρόπο που οργανώνει την καθημερινότητα.
Μ.Α.Π: Υπάρχουν τουλάχιστον δύο εκδοχές της κατοικίας στη Λάζα – αυτή που οραματιστήκατε και αρχίσατε να σχεδιάζετε το 2004 και αυτή που τελικά κατασκευάστηκε και αρχίσατε να κατοικείτε το 2024. Αν οραματιστούμε την κατοικία ως ένα πλάσμα με διακριτό χαρακτήρα, ως ένα παιδί που μεγάλωσε, πώς θα περιγράφατε σε μια παράγραφο τη Λάζα τότε και τώρα, πριν και μετά;
Ν.Μπ.: Το 2004 η Λάζα διαμορφώθηκε ως ένα πρώτο σύνολο ιδεών με καθαρές αναλογίες, υλικότητα και μια αρχιτεκτονική διάθεση που εξέφραζε τον τρόπο με τον οποίο εργαζόμουν εκείνη την περίοδο. Η εξέλιξη του έργου μέσα στα χρόνια μου έδωσε τον χώρο να συγκεντρωθώ στην ουσία, να κρατήσω όσα ήταν πραγματικά σημαντικά και να αφήσω πίσω υπερβολές, περίτεχνες ασκήσεις και επιθυμίες εντυπωσιασμού που χαρακτήριζαν την πρώιμη ανάγκη να δοκιμάσω όσα με γοήτευαν. Στην ολοκλήρωση του 2024, η κατοικία αποδίδει μια καθαρή αρχιτεκτονική στάση, όπου η σκέψη έχει ωριμάσει μέσα από διάρκεια, επιτόπια εμπειρία και τεχνική ακρίβεια.
Η Λάζα εκφράζει σήμερα έναν σταθερό χαρακτήρα, αποτέλεσμα μιας διαδικασίας που βασίστηκε στη συνέπεια, στη λειτουργική λογική και στην ουσία της κατοίκησης.
Μ.Α.Π: Υπάρχει πάντα ένα σπίτι – αυτό που μας ελκύει και αυτό που μας απωθεί, αυτό προς το οποίο κατευθυνόμαστε και αυτό από το οποίο αποκλίνουμε. Άρα, το σπίτι μπορεί να είναι σημείο αναφοράς ή τόπος αποστροφής. Ως δημιουργός αλλά και κάτοικος της Λάζας, την περιγράφετε ως «το σπίτι που δεν θέλεις ν’ αφήσεις», μια κατοικία με «σαγηνευτική δύναμη». «Καθώς εγκαθίσταμαι σε έναν χώρο, ο χώρος εγκαθίσταται μέσα μου», γράφει ο αρχιτέκτονας και στοχαστής Juhani Pallasmaa και, με βάση όλα τα παραπάνω, τι μαθήματα δίνει στον κάτοικο το σπίτι στη Λάζα και μέσα από ποιες σχεδιαστικές κινήσεις και αρχιτεκτονικές επιλογές;
Ν.Μπ.: Η Λάζα σε καθοδηγεί στο να επιβραδύνεις.
Σε γειώνει μέσα από την αφή των υλικών, την κίνηση του φωτός και τη συνέχεια ανάμεσα σε εσωτερικούς και υπαίθριους χώρους. Η καθημερινότητα βρίσκει έναν φυσικό ρυθμό, όπου οι κινήσεις ακολουθούν τις πραγματικές συνθήκες του τόπου — το φως της ημέρας, τον αέρα, τη θερμοκρασία. Η αρχιτεκτονική της, χωρίς να επιβάλλει μηχανισμούς, με ήπιο τρόπο προτείνει τελετουργίες και ο χώρος λειτουργεί σαν γεννήτρια εσωτερικής ηρεμίας.
Μ.Α.Π: Η σύνδεση της κατοικίας στη Λάζα με την παράδοση δεν γίνεται μέσα από την μίμηση παραδοσιακών μορφών αλλά μέσα από τη σύνδεση με το χειροποίητο, το ακατέργαστο, την αλληλουχία κλειστού-ανοιχτού (δωματίου-αυλής), και με τελετουργικά που δίνουν πρόσβαση σε κυκλικούς τρόπους οργάνωσης της καθημερινότητας. Πώς μπορεί η αρχιτεκτονική να ενθαρρύνει και να αναπαράγει καθημερινές ρουτίνες και μοτίβα διαβίωσης που γειώνουν τον χρήστη και τον συνδέουν με το πνεύμα του εκάστοτε τόπου;
Ν.Μπ.: Η παράδοση στη Λάζα εκφράζεται μέσα από τον τρόπο που ο χώρος οργανώνει την καθημερινότητα. Οι αναλογίες των δωματίων, οι αποστάσεις ανάμεσα στα περάσματα, η θέση του τζακιού και τα σημεία στάσης έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε κάθε κίνηση να αποκτά φυσική συνέχεια.
Η μετάβαση από έναν χώρο σε έναν άλλο συχνά περνά από την αυλή, δίνοντας στο σώμα μια σύντομη επαφή με τον αέρα και το φως πριν επιστρέψει σε εσωτερικό περιβάλλον.
Η λιτότητα στη χρήση των επίπλων και των υλικών διαμορφώνει έναν τρόπο κατοίκησης που στηρίζεται στα ουσιώδη. Η καθημερινότητα βρίσκει ρυθμό μέσα από το κλίμα, τη θαλάσσια ατμόσφαιρα και τις μικρές αλλαγές του τόπου. Η κατοικία λειτουργεί σαν σταθερό πλαίσιο όπου οι συνήθειες διαμορφώνονται χωρίς επιτήδευση, μέσα από τη σχέση με το φως, τη θερμοκρασία και την απλότητα των λειτουργιών. Με αυτόν τον τρόπο, η Λάζα καλλιεργεί μια ουσιαστική οικειότητα, αποτέλεσμα της συνεχούς επαφής με τον χώρο και με τις πραγματικές συνθήκες του περιβάλλοντος.
Μ.Α.Π: «Η Λάζα μιλάει για το πώς θέλω να χτίζω σπίτια: με ποιότητες που αντέχουν στον χρόνο, με υλικότητα που προσκαλεί την αφή, με σεβασμό στη φύση και με ατμόσφαιρες που κάνουν τον άνθρωπο να θέλει να μείνει». Πιστεύετε ότι η αρχιτεκτονική έχει τη δύναμη να μεταμορφώσει τον άνθρωπο που την βιώνει, την κατοικεί;
Ν.Μπ.: Η αρχιτεκτονική επηρεάζει τον τρόπο που κάποιος ζει, κινείται και σκέφτεται.
Η ποιότητα του φωτός, η υλικότητα, οι αναλογίες και η οργάνωση του χώρου δημιουργούν συνθήκες που διαμορφώνουν σταδιακά τη συμπεριφορά και τον ρυθμό του ανθρώπου.
Στη Λάζα, η εμπειρία της καθημερινότητας αποκτά ηρεμία μέσα από την αμεσότητα των υλικών, τη σαφήνεια των κινήσεων και τη συνεχή παρουσία του τόπου. Η κατοικία λειτουργεί ως σταθερό περιβάλλον συγκέντρωσης και παρατήρησης, και στη διάρκεια της χρήσης της αναδεικνύει έναν τρόπο ζωής που βασίζεται στην απλότητα και στη συνειδητότητα.
Μ.Α.Π: Μετά από είκοσι χρόνια, το πρώτο έργο που σχεδιάσατε ως αρχιτέκτονας αποκτά υλική υπόσταση και μορφή. Πώς οραματίζεστε τα επόμενα είκοσι χρόνια της αρχιτεκτονικής σας περιπλάνησης;
Ν.Μπ.: Τα επόμενα χρόνια θα συνεχίσω να εργάζομαι με προσήλωση στις σχέσεις του χώρου με τον τόπο, την υλικότητα και την καθημερινή χρήση. Με ενδιαφέρει η αρχιτεκτονική που στηρίζεται στη φυσική κλίμακα, στη διαύγεια των αναλογιών και στη λειτουργική απλότητα. Θα συνεχίσω να αναπτύσσω έργα που εντάσσονται στο περιβάλλον με φυσικό τρόπο και ενισχύουν την εμπειρία κατοίκησης χωρίς υπερβολές.
Η Λάζα υπήρξε μια σημαντική διαδρομή που μου έδειξε με καθαρότητα τον τρόπο με τον οποίο θέλω να οργανώνονται οι χώροι και να εξελίσσονται τα έργα μέσα στον χρόνο. Τα επόμενα είκοσι χρόνια τα φαντάζομαι ως συνέχεια αυτής της στάσης, με νέες εφαρμογές, νέα τοπία και νέες συνθήκες, όπου η αρχιτεκτονική μου θα συνεχίσει να καλλιεργεί χώρους με καθαρή παρουσία, ουσιαστική υλικότητα και βιωματικό ρυθμό.
Αυτό είναι το πεδίο στο οποίο θέλω να κινούμαι: η αρχιτεκτονική που γεννιέται από τον τόπο, στηρίζει την καθημερινότητα και διαμορφώνει εμπειρίες με διάρκεια.
Στοιχεία έργου
Τίτλος έργου Λάζα
Τυπολογία Ιστορίες Σύγχρονης Οικιακότητας, Κατοικία, Συνέντευξη
Επεισόδιο Έκτο
Αρχιτεκτονική μελέτη Ναταλία Μπαζαίου
Τεχνικός σύμβουλος Θανάσης Φώτου
Φωτισμός Άλκηστη Σκαρλάτου
Γλυπτά Γιώργος Τσεριώνης
Φωτογραφία Μυρτώ Σταματοπούλου
‘Stories of contemporary domesticity or HOMEland’, a series curated by Archt. for Archisearch, poses questions about the concept of home through an open dialogue with contemporary architectural practices in housing. In the sixth episode, reflecting on architecture’s relationship with time around a home named Laza, architects Melina Arvaniti-Pollatou, lead editor of Archisearch.gr, and Natalia Bazaiou discuss on the distance between time and space, the homeland of limbo and the fragile state we call being complete.
Often enough, we catch ourselves wonder whether architecture is able to influence, move or even change, the creatures living inside it. Maybe that’s the philosophical equivalent of the primal rhetorical question “what does it mean to be a human being”. As the Beatles put it, let it be.
Before anyone else, architects silently inhabit the narratives they design and this intangible habitation, most of the times, change their being.
Laza is a house but it could as well be a person; a child as Natalia Bazaiou states – the architect who, in 2004, envisioned, then designed and, in 2024, built Laza in flesh and bone, in plaster and bricks.
“There are gestures I might have drawn differently if I were to design Laza today, yet the house has become a place with its own spirit, carrying the qualities and surprises shaped by the passage of years,” state Natalia.
As the architect’s first design project, conceived at the beginning of her professional path for her family and herself, the holiday house in Methana does not follow a linear design process; rather, it constitutes a years-long meditation on the very essence of architecture. Over the course of twenty years, allowing the space to reveal itself freely in time, Laza was inhabited by the architect in thought and emotion, steadily shaping her design ethos and her understanding of architecture as both a force of action and a way of living.
In continuous dialogue with the meaning and essence of time—with the anticipation of completion and the state of waiting—the architectural realization of Laza emerged through its harmonious integration into the sense of place and the flow of nature, in accordance with the teachings of Zen master Eihei Dōgen: “completion is not reaching some place, but returning to where you have already been.”
“The house follows the rhythm of the place: the garden extends within the natural terrain; the materials remain raw and authentic. Exposed concrete, rough plaster, surfaces that invite touch. The fireplace, contemporary in form, preserves the proportions and use of the old one. The home is designed through an outdoor-point-of-view— a gesture recalling the houses where life unfolded between courtyards and rooms,” points out the architect.
This is not a story about a house that remained unfinished for twenty years. It is a story about an intangible, both eternal and ephemeral, home that each one of us carries within, expressed as a state of inner harmony, poetic completion, and active anticipation.
~
Melina Arvaniti-Pollatou: In architecture, likewise music, pauses shape the rhythm of a project allowing it to be fully experienced. How did you navigate through these pauses in Laza, and how do they manifest in the architectural language of the house now completed?
Natalia Bazaiou: Pauses became an integral part of the making of Laza.
During the years when nothing progressed externally, something essential was settling internally.
The project followed a rhythm shaped by the duration of its construction and its ongoing interaction with the landscape. Its evolution was defined by the experiences accumulated over time.
M.A.P.: Heraclitus wrote, “Everything flows and nothing remains; completion lies in change.” In architecture, is anything ever truly complete?
N.B.: What becomes complete is not the building itself but the relationship with it. A house continues to shift with the person who inhabits it.
Nothing holds an immutable state; this sense of flux gives architecture a form that extends beyond matter into the way that matter is interpreted.
In this sense, Laza has not “finished”. It has simply entered a new phase of its own trajectory.
M.A.P.: You say, “As an architect, I stand beside my works in the way one stands beside a child.” This statement seems especially true for Laza, a project that has unfolded in parallel with your architectural journey over the past two decades. At what moment did you sense that the house had developed a voice of its own, and how does that intersect with your own path?
N.B.: Laza gained its own voice when I stopped seeing it as a design product and began to perceive it as a space with its own evolution.
Walking through its empty shell, years before completion, I realised that its architecture had moved beyond the limits of my initial intention, and that the development of the space and my own trajectory were operating reciprocally, within the same process.
M.A.P.: Architecture is manifested through many different techniques: writing, drawing, sketching, making objects, designing structures, organizing landscapes, and staging the city. Over twenty years, Laza through you evolved from several of these stages until today that stands as a building amidst the natural landscape. Looking back across all phases, which one stands closest to your heart, and why?
N.B.: The phase that stays closest to me is the moment when the primary lines were established and the actual proportions of the house appeared. At that stage, the connections between rooms and courtyards, the way movements unfolded, where one’s gaze paused and where it advanced, became legible for the first time. It was then possible to assess spatial decisions with clarity; the flow, the points of rest, the distribution of light, and the body’s response as it moved between spaces.
That stage carries weight because it revealed the character of the house before any finishes or material layers were added. It was the point at which its architecture operated in its most distilled form—defined by volumes, relationships and the organisation of daily life.
M.A.P.: There are at least two versions of Laza; the one conceived in 2004 and the one built and inhabited in 2024. If we think of the house as a growing being, how would you describe Laza then and now?
N.B.: In 2004, Laza emerged as an initial constellation of ideas, with clear proportions, material intentions and an architectural spirit aligned with how I worked at the time. As the project evolved, I found space to focus on what was essential, to retain what truly mattered and to leave aside the excesses and the desire for display that often accompany early enthusiasm.
In its 2024 completion, the house expresses a clear architectural stance—one shaped through duration, on-site experience and technical precision.
Today, Laza reflects a steady character forged through consistency, functional reasoning and an attention to the substance of inhabitation.
M.A.P.: You describe Laza as “a house one does not want to leave,” a dwelling with a certain magnetic pull. Drawing from Juhani Pallasmaa’s written words “as I settle into a space, the space settles into me,” what does Laza teach its inhabitants, and through which architectural choices?
N.B.: Laza encourages a slower pace. It grounds the inhabitant through the tactility of materials, the movements of natural light and the continuity between interior and exterior spaces. Daily life finds a measured rhythm shaped by the conditions of the place — light, air and temperature.
Its architecture does not impose behavioral mechanisms; rather, it gently proposes rituals. The space operates as a field that supports focus and inner calm.
M.A.P.: Laza’s relationship with tradition is not about imitating traditional forms; it lies on the rough power of the handmade, and the everyday bodily habits naturally introduced by the essence of place. How can architecture encourage routines that connect the inhabitant with the spirit of place?
N.B.: Tradition in Laza emerges through the way the space structures daily life. The proportions of the rooms, the distances between passages, the placement of the hearth and the points of pause are arranged so that movement unfolds naturally.
Transitions often lead through the courtyard, giving the body a brief encounter with air and light before returning indoors.
A restrained use of furniture and materials supports a mode of living with the essentials. Daily rhythms arise from climate, sea air and the small shifts of the environment. The house serves as a stable framework within which habits form without affectation — through light, temperature and the simplicity of use. In this way, Laza cultivates a deep sense of familiarity grounded in continuous contact with the forces of nature.
M.A.P.: You state, “Laza expresses the way I want to build homes: resilient, material-conscious, respectful to nature, fostering atmospheres that invite people to stay.” Do you believe architecture can transform the person who inhabits it?
N.B.: Architecture influences how one lives, moves and thinks. Light, materiality, proportion and spatial organisation create conditions that gradually shape behaviour and rhythm.
In Laza, daily life attains a sense of calm through the truthfulness of the materiality, the conscious movement and the consistent presence of the landscape. The house becomes a steady environment for focus and observation, revealing a way of living grounded in simplicity and attentiveness.
M.A.P.: After twenty years, the first project you designed as an architect now stands completed. How do you imagine the next twenty years of your architectural journey?
N.B.: In the upcoming years, I intend to continue working with a consistent focus on the relationships between space, place, materiality, and everyday life. I am drawn to architecture based on natural scale, clear proportions and functional clarity.
I will carry on developing works that integrate seamlessly with their setting and reinforce the experience of inhabitation without excess.
Laza has been an important reference point, offering clarity on how I wish spaces to be organised and how projects should evolve through time. I imagine the next two decades as a continuation of this stance — with new applications, new landscapes and new conditions — in which my architecture will keep cultivating spaces defined by presence, honest materials and experiential rhythm. This is the field in which I choose to work: architecture grounded in place, supportive of everyday life and capable of generating experiences with lasting resonance.
Facts & Credits
Project title Laza
Typology Stories of Contemporary Domesticity, Housing, Interviews
Episode 6th
Architectural design Natalia Bazaiou
Technical consultant Thanasis Fotou
Lighting design Alkestie Skarlatou
Sculptures Giorgos Tserionis
Photography Myrto Stamatopoulou
READ ALSO: Andreas Kyranis architects perform a two-story addition to a listed 1930s residence in Paleo Psychiko initiating a dialogue with its original folk identity and handmade construction ethos.