Με επιτυχία ολοκληρώθηκε το event “Size Matters: Architectural Stories For Growth From the USA and Greece” από την εταιρεία παραγωγής Design Ambassador και την αρχιτεκτονική πλατφόρμα ΑRCHISEARCH.gr του Βασίλη Μπαρτζώκα. Το event πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της ΔΕΘ, στο Αμερικανικό περίπτερο με τη συνδρομή του Ελληνοαμερικανικού Επιμελητηρίου, της Αμερικανικής Πρεσβείας και των χορηγών, Ideal Standard και ΜΑΚΤ. Την επιμέλεια, την παρουσίαση και τον συντονισμό της συζήτησης ανέλαβε ο αρχιτέκτονας Λαέρτης Βασιλείου, με τη συμμετοχή των κορυφαίων αρχιτεκτόνων.
«Η Αμερική λόγω μεγέθους και δυνατοτήτων είναι πρωτοπόρος. Χαράζει πορεία, παραδειγματίζει θετικά ή αρνητικά, σχηματίζει πρότυπα και μοντέλα για τις επόμενες γενιές ή για μικρότερες χώρες», είπε ο Λαέρτης Βασιλείου του γραφείου LAAV Architects ξεκινώντας τη συζήτηση.
«Το American Dream προσφέρθηκε απλόχερα σε όλους που τόλμησαν, όπως οι χιλιάδες μετανάστες που έφυγαν από την Ελλάδα ανά τους αιώνες. Το Αμερικάνικο όνειρο δεν είναι τίποτα άλλο από ένα μοντέλο ανέλιξης, εξέλιξης, και ανάπτυξης από το ατομικό επίπεδο, μέχρι αυτό της πόλης ή ακόμα και της χώρας. Τι είναι όμως το Αμερικάνικο όνειρο, αν όχι μια συνάρτηση δράσεων και αποτελεσμάτων, τα οποία σκοπεύουν στη διαρκή ανάπτυξη, βελτίωση και ανέλιξη; Σε ποιο σημείο η βασική γραμμή ορίζει πως το Μεγάλο είναι Εύρωστο και συνεπώς Όμορφο;», συνεχίζει.
“Είναι το μεγάλο χρήσιμο και αποτελεσματικό; Επιτυγχάνεται η ανάπτυξη μόνο με μεγάλες χειρονομίες, με μεγαλόπνοα έργα; Ή μήπως η αλλαγή σημειώνεται μέσω επεμβάσεων χειρουργικής ακριβείας σε περιοχές και γειτονιές που πάσχουν;”
«Στην Ελλάδα το πρώτο στοίχημα κερδήθηκε με το Πολιτιστικό Κέντρο Σταύρου Νιάρχου στην Αθήνα και έπεται συνέχεια, με το Πάρκο του Ελληνικού. Είναι τελικά, όμως, μόνο θέμα μεγέθους η επιτυχημένη επένδυση, και κατ’επέκτασιν η κοινωνική αλλαγή που επιφέρει; Τι άλλο χρειάζεται να ευθυγραμμιστεί ώστε να επιτευχθεί το ιδανικό αποτέλεσμα», καταλήγει.
Στο πάνελ, ο Γιώργος Μητρούλιας, η Ελεάννα Μακρίδου και ο Ανδρέας Βεντουράκης κατέθεσαν τη δική τους οπτική για θέματα όπως οι διαφορές στις διαδικασίες μεταξύ ΗΠΑ και Ελλάδας όσον αφορά τη νοοτροπία και τις διαδικασίες, το ρόλο και την κοινωνική ευθύνη του αρχιτέκτονα, τη σημασία της κλίμακας ενός έργου και τα best practices που μπορεί να υιοθετήσει και να εξελίξει δημιουργικά η Ελλάδα από τις ΗΠΑ.
Ο Γιώργος Μητρούλιας του γραφείου AREA – Architecture Research Athens συνδυάζοντας σπουδές και επαγγελματική εμπειρία στις ΗΠΑ και το αρχιτεκτονικό γραφείο Steven Holl όρισε ως πρώτη βασική διαφορά μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ τους πολύ αυστηρούς κανονισμούς που ακολουθεί η δεύτερη. «Το πώς παράγεται η αρχιτεκτονική είναι ορισμένο και οι πόλεις είναι εξαντλητικά σχεδιασμένες. Το να γίνεις αρχιτέκτονας προϋποθέτει πολλαπλές εξετάσεις στο αντίστοιχο επιμελητήριο. Το επάγγελμα του αρχιτέκτονα είναι προστατευμένο γιατί ως αρχιτέκτονας αναλαμβάνεις μία ευθύνη απέναντι στην κοινωνία. Εδώ το πλαίσιο είναι πιο χαλαρό, πράγμα που βέβαια θα μπορούσε να λειτουργήσει θετικά στο πλαίσιο της δημιουργίας.», σχολίασε.
Ο Ανδρέας Βεντουράκης παρουσίασε στη συνέχεια πώς βίωσε από τη δική του σκοπιά τη στενή συνεργασία με καταξιωμένα γραφεία από όλο τον κόσμο και την εμπειρία του από τη συμμετοχή του σε ένα από τα σημαντικότερα αρχιτεκτονικά έργα των τελευταίων δεκαετιών στην Ελλάδα, το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, στο οποίο το αρχιτεκτονικό γραφείο ΒΕΤΑΠΛΑΝ αποτέλεσε executive architect και συνεργάτη του Renzo Piano Building Workshop. Επισήμανε ότι «αρχιτέκτονες, επενδυτές, real estate, η πολιτεία, όλοι πρέπει να λειτουργούν μαζί, χρησιμοποιώντας κοινή γλώσσα και κώδικα, ώστε να συνεργάζονται προς έναν κοινό σκοπό. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να επιτευχθεί η εξέλιξη στον αρχιτεκτονικό κλάδο.»
Η Ελεάννα Μακρίδου εξέτασε το ζήτημα της αναβάθμισης της ποιότητας ζωής, μέσα από το παράδειγμα τριών έργων που έχει ολοκληρώσει με το γραφείο της Makridis Associates Architects. Αυτά είναι οι εγκαταστάσεις της Intec, το παλιό εργοστάσιο της Αλλατίνη ( μαζί με αυτό του ΦΙΞ, ένα εκ των δύο ιστορικών βιομηχανικών μονάδων της Ελλάδας) και την ανάπλαση της Πλατείας Φαναριωτών και του Νοτίου Τμήματος στην οδό Δημ. Γούναρη. «Έργα όπως η Νέα Παραλία Θεσσαλονίκης και η επερχόμενη ανάπλαση της Πλατείας Φαναριωτών και το κάτω τμήμα του άξονα της Δημητρίου Γούναρη εκφράζουν τους πολίτες που έχουν αλλάξει τρόπο ζωής και συνήθειες. Εδώ που τώρα βρίσκονται σταθμευμένα αυτοκίνητα – στη Γούναρη- σύντομα θα βρίσκονται εκτεταμένες περιοχές πρασίνου και ίχνη του Βυζαντινού ιπποδρόμου», σχολίασε η κα Μακρίδου.
Ο Γιώργος Μητρούλιας επέστρεψε από τις ΗΠΑ στην Ελλάδα και από το 2006 είναι μέλος της ομάδας AREA. Η τοποθέτησή του εξερεύνησε τις διαφορές μεταξύ ΗΠΑ και Ελλάδας. Η εμπειρία του αποκρυσταλλώθηκε στον τρόπο που το γραφείο του, AREA Architects προσάρμοσε τον Αμερικανικό τρόπο στον Ελληνικό, δημιουργώντας ένα δημιουργικό, υβριδικό μοντέλο: «Επιστρέφοντας από τις ΗΠΑ στην Ελλάδα έπρεπε να προσαρμόσω το μοντέλο commerce που χρησιμοποιούσα στα Ελληνικά δεδομένα.»
«Υπάρχουν περιπτώσεις που η μεγάλη κλίμακα είναι ακατάλληλη. Τότε τα εργαλεία που χρειάζεσαι για να φέρεις την κοινωνική αλλαγή είναι διαφορετικά. Ένα παράδειγμα έρχεται από ένα πιλοτικό πρόγραμμα του Δήμου Αθηναίων. Θα χρηματοδοτηθούν μικρές παρεμβάσεις πολιτών, όπως η φύτευση και η επίπλωση σε ιδιωτικό επίπεδο. Μπορεί μεμονωμένα οι αλλαγές να φαίνονται πολύ μικρές, αν όμως τις φανταστούμε όλες μαζί, δημιουργούν ένα δίκτυο που επιφέρει μία αλλαγή πάρα πολύ μεγάλης κλίμακας στην πόλη» τόνισε ο Γ. Μητρούλιας. Καταλήγοντας, σχολίασε πως «ζούμε σε μία χώρα με τρομερή ποικιλία, όπως και στις ΗΠΑ, αλλά εδώ, απλωμένη σε μία μικρή έκταση. Οι ίδιοι εμείς πρέπει να σκεφτούμε τι επενδύσεις θέλουμε για τη χώρα. Να θυμηθούμε ποια είναι τα χαρακτηριστικά που μας διαφοροποιούν. Ένα μοντέλο έρευνας, επιστήμης, παραγωγής και τουρισμού σε προϊόν με διεθνή χαρακτηριστικά είναι μία πιθανή αναπτυξιακή πρόταση», καταλήγει ο κ. Μητρούλιας.
Ο Ανδρέας Βεντουράκης με το γραφείο Betaplan συνεργάστηκε ως executive architect στο πλευρό του Renzo Piano για τη δημιουργία του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Υπό την θεματική ενότητα «Architects – Masters of ambiguity and Heralds of change», διερεύνησε πως σφυγμομετράται η κοινωνική αλλαγή. Έχει εργαστεί στο σημαντικότερο ίσως έργο μεγάλης κλίμακας που γνώρισε η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Η σημασία – όπως και το μέγεθος – του έργου είναι τεράστια, όχι μόνο γιατί έδωσε χώρο έκφρασης στις ανάγκες χιλιάδων πολιτών αλλά και γιατί η δημιουργία του απαίτησε – και κατόρθωσε- την εμπλοκή πολλών διαφορετικών μερών, από την πολιτεία και τους επενδυτές μέχρι φυσικά τους δημιουργούς.
«Πριν από κάθε επέμβαση, πρέπει να καταλάβουμε ποια είναι η ανάγκη της κοινωνίας. Οι αρχιτέκτονες πρέπει να βοηθήσουμε να καταλάβουμε την ανάγκη, για να μην έχουμε λανθασμένα αποτελέσματα. Πρέπει να φέρουμε αξία ως αρχιτέκτονες, στις υποδομές», συμπληρώνει ο κ. Βεντουράκης. «Έχουμε μία φανταστική ικανότητα να κινούμαστε ανάμεσα σε διαφορετικές επιλογές. Οι αρχιτέκτονες μπορούμε να κοιτάξουμε το intangible. Διακρίνουμε γιατί μία επιλογή είναι καλύτερη από μία άλλη χωρίς να δούμε έναν πίνακα xls», σχολιάζει ο Α. Βεντουράκης.
«Κάποια προβλήματα εμποδίζουν έργα επωφελή για την κοινωνία. Όπως τη δημιουργία του Τεχνολογικού πάρκου μεταξύ Θεσσαλονίκης και Περαίας στο χώρο ενός ιστορικού για τη χώρα βιομηχανικού συγκροτήματος από τις αρχές του 20ου αιώνα. Είχε γίνει προσπάθεια ανάπλασης και μετατροπής του σε χώρους κατοικιών και πολλαπλών χρήσεων. Οι ελεύθεροι χώροι θα λειτουργούσαν δημόσια. Ο κόσμος θα γνώριζε και την τοπική ιστορία και θα έφερνε την οδό Ανθέων ξανά σε επαφή με τη θάλασσα – Το συγκρότημα όταν λειτουργούσε ως βιομηχανία προσεγγιζόταν από τα πλοία. Το έργο δεν έγινε ποτέ», συμπληρώνει η κα Μακρίδου.
Τέλος, σύμφωνα με την Ελεάννα Μακρίδου τα στοιχεία που μπορούμε να διδαχτούμε από τις ΗΠΑ συνοψίζονται σε τρία σημεία: «Πρώτον, ο αρχιτέκτονας πρέπει να είναι ο γενικός μελετητής του έργου. Είναι ο μόνος τρόπος για να μη χρειάζεται ο πελάτης να επικοινωνεί με πολλά διαφορετικά μέρη και για να επιτύχει το έργο. Δεύτερον, να μελετήσουμε τα πρότυπα και τις προδιαγραφές των ΗΠΑ. Τέλος, για να προσελκύσουμε επενδύσεις να μπει ένα τέλος στην πολυνομία που εμποδίζει τους μελετητές να κάνουν τη δουλειά τους. Και φυσικά τη γραφειοκρατία» διευκρινίζει η Ε. Μακρίδου.
Η παρουσία της αρχιτεκτονικής στη φετινή ΔΕΘ αναδεικνύει την καθοριστική σημασία του κλάδου στην εξέλιξη της χώρας που εγκαταλείπει τα χρόνια της αυστηρής λιτότητας και επιστρέφει στην πορεία της κανονικότητας και της πραγματικής ανάπτυξης. Σηματοδοτεί ακόμα την εξωστρέφεια του κλάδου η οποία μεταφράζεται διττά: τόσο ως άνοιγμα σε συνεργασία με άλλους κλάδους της οικονομίας και ιδιαίτερα προς την πλευρά των επιχειρήσεων, όσο και ως προς το διεθνές γίγνεσθαι και τα best practices που μπορούν να προσαρμοστούν στα Ελληνικά δεδομένα.
Στη φετινή ΔΕΘ παραβρέθηκε υψηλόβαθμη κυβερνητική αποστολή των ΗΠΑ με επικεφαλής τον υπουργό Εμπορίου των ΗΠΑ, Wilbur Ross, αλλά και μεγάλη επιχειρηματική αποστολή καθώς και μεμονωμένοι CEOs μεγάλων εταιρειών. Στα 55 περίπτερα όπου φιλοξενήθηκαν 62 εταιρείες διακρίθηκαν ονόματα όπως οι Facebook, Google, Intel, HP, Oracle, Microsoft, iSquare, το Rutgers University του Νιου Τζέρσεϊ, το Webster University, το Κολλέγιο Anatolia και η Αμερικανική Γεωργική Σχολή αλλά και φαρμακευτικοί κολοσσοί όπως η Pfizer και η Johnson and Johnson.
To SIZE MATTERS αποτελεί το πρώτο κομμάτι μιας θεματικής που θα συνεχιστεί με μια εκτεταμένη εκδήλωση, έκθεση και καλεσμένους ομιλητές αρχιτέκτονες από ΗΠΑ και Ελλάδα με τον τίτλο “MAKE DETAILS GREAT AGAIN”, η οποία θα λάβει χώρα τον Δεκέμβριο.
READ ALSO: Q&A | Αναστασία Δάλμα / Αρχιτεκτονικά Ορόσημα : Μια Περιήγηση, 9 Οκτωβρίου - 11 Δεκεμβρίου, Fårö