Στην ομιλία του με τίτλο “Preserving heritage is a modern architectural act”, στο πλαίσιο της φετινής διοργάνωσης ΕΣΩ “EMBRACING CHAOS IN A SMART WORLD”, ο Ανδρέας Καραβανάς, αρχιτέκτονας και μέλος των OMA, μέσα από την παρουσίαση τριών έργων του γραφείου αναλύει την διατήρηση ως μια σύγχρονη αρχιτεκτονική πράξη που κάθε φορά διαφοροποιείται, υποδεικνύοντας νέους τρόπους διαχείρισης και παραγωγής του κτισμένου περιβάλλοντος. 

Διαβάστε περισσότερα για την ημερίδα ΕΣΩ 2025, “Embracing Chaos in a smart world” εδώ!

Ο Ανδρέας Καραβανάς, Senior Architect και Project Leader του OMA, γραφείου με έδρα το Rotterdam της Ολλανδίας που κινείται ωστόσο σε διεθνές επίπεδο, επέλεξε στην ομιλία του στην φετινή ΕΣΩ να εστιάσει στην Διατήρηση – Preservation ως μια από τις τυπολογίες αρχιτεκτονικών έργων με τα οποία ασχολείται το γραφείο. 

“Πώς η Διατήρηση μπορεί να αποτελέσει μια σύγχρονη αρχιτεκτονική έκφραση;”

Με αναφορά σε σημαντικές φυσικές καταστροφές, όπως αυτή της Πομπηίας, ή σε ανθρωπογενείς, όπως το πυρηνικό ατύχημα στο Chernobyl, μιλάει για το “σταμάτημα του χρόνου” ως την “ακραία μορφή διατήρησης” που έρχεται ως αποτέλεσμα δραστικών αλλαγών. 

Όμως στις πόλεις ο χρόνος δεν παγώνει: τα κτίρια εξελίσσονται, το ίδιο και ο χώρος. Εμφανίζεται έτσι το ερώτημα: Τι καλούμαστε να διατηρήσουμε από ένα τοπίο που διαρκώς αλλάζει; 

“Μας είχαν εκπαιδεύσει να πιστεύουμε ότι η κληρονομιά και η διατήρηση είναι το αντίθετο της αρχιτεκτονικής, και ότι υπάρχουν δύο στρατόπεδα: αυτοί που εργάζονται πάνω στα προοδευτικά ζητήματα και αυτοί που αντιστέκονται την πρόοδο.”

“Τι είναι η διατήρηση;”

Ιστορικά, η διατήρηση ως ιδέα και προσέγγιση συγκροτείται μετά την Γαλλική επανάσταση ενώ αρχικά φαίνεται πως αναφέρεται σε αρχαία μνημεία. Σταδιακά η λίστα των αντικειμένων, υλικών και άυλων, τα οποία κρίνονται άξια διατήρησης και προστασίας μεγαλώνει, με τον ρόλο της Unesco να είναι κρίσιμος. 

Ωστόσο, ο κ. Καραβανάς σημειώνει πως η κίνηση αυτή, του χαρακτηρισμού και της διακήρυξης χώρων ή τοποθεσιών ως τόποι προς διατήρηση, συνδέεται, σύμφωνα με στατιστικές μελέτες, με την αύξηση του τουρισμού στα συγκεκριμένα μέρη. Η παρατήρηση αυτή μπορεί να λειτουργήσει ως εκκίνηση για μια κριτική θεώρηση της λογικής της διατήρησης. 

Μέσα σε αυτό το τοπίο, τα τελευταία χρόνια η προσέγγιση των ΟΜΑ καθορίζεται από την αξία της διατήρησης και ενσωματώνει την λογική της στην παραγωγή αρχιτεκτονημάτων. Ο κ. Καραβανάς, περνάει έτσι στην παρουσίαση κάποιων έργων του γραφείου: 

PIAZZA EGIZIA – Αιγυπτιακό Μουσείο στο Τορίνο

Το έργο PIAZZA EGIZIA, το Αιγυπτιακό Μουσείο στο Τορίνο, που είναι υπό κατασκευή, αφορά στην επανάχρηση και ανάπλαση ενός palazzo. O διαγωνισμός στον οποίο έλαβε μέρος το γραφείο ζητούσε να μην πειραχθεί τίποτα από την υφιστάμενη κατάσταση του κτίσματος και να διατηρηθεί η αυθεντικότητα της όψης. Καθότι κάτι τέτοιο ήταν αδύνατον, η αρχιτεκτονική ομάδα των OMA άρχισε να αναλύει το κτίριο και τις διαφορετικές φάσεις κατασκευής του.

“Όσο και αν πιστεύουμε πως υπάρχει μια διακριτή αυθεντικότητα στα κτίρια, η αυθεντικότητα είναι κάτι που εξελίσσεται.”

2 concepts 

Στη συνέχεια, ο ομιλητής αναφέρθηκε σε 2 concepts-ιδέες που καθόρισαν την αρχιτεκτονική πρόταση. 

Αρχικά, η επιλογή του να λειτουργήσει το ίδιο το μνημείο ως έκθεμα, μέσα από την ανάδειξη όλων των στρώσεων (χρονικών και πολιτισμικών) του κτιρίο

Κατά δεύτερον, η πρόθεση της δημιουργίας μιας πλατείας μέσα στο μουσείο, ενός civic space για την πόλη. 

Για να επιτευχθεί μια τέτοια λειτουργία, έπρεπε να δημιουργηθούν νέοι είσοδοι, πέραν της μιας υφιστάμενης. Αυτό κατέστη δυνατό, μέσα από την αξιολόγηση του τι αξίζει να παραμείνει και τι όχι. Η κίνηση οργανώθηκε βάσει των αναγκών των διαφορετικών χώρων και των νέων χρήσεων του μουσείου. 

“Αφαιρώντας και προσθέτοντας στοιχεία, προσπαθούμε να δημιουργήσουμε μια σύγχρονη εικόνα του μουσείου.”

Παράλληλα με την μορφολογική εξέλιξη του κτίσματος, ο χώρος αλλάζει και προγραμματικά, με την λειτουργία του δημόσιου χώρου, της πλατείας να έχει κεντρικό ρόλο. Την ίδια στιγμή σχεδιάζονται νέες χρήσεις όπως ένας αιγυπτιακός κήπος και ένα immersive room. 

Με προτεραιότητα να διατηρηθεί η συνέχεια της όψης, για την κάλυψη του κτιρίου επιλέγεται ένας κάνναβος. 

Η παρουσίαση του συγκεκριμένου έργου κλείνει με την ξενάγηση σε έναν από τους εκθεσιακούς χώρους του οποίου η κατασκευή έχει ολοκληρωθεί. Η αλληλεπίδραση του κόσμου των εκθεμάτων με την πόλη και τους επισκέπτες του μουσείου, αποτελεί προτεραιότητα του σχεδιασμού μαζί με την επεξεργασία και ερμηνεία όλων των διαφορετικών ιστορικών στρώσεων-layers που διαπερνούν και καθορίζουν τον χώρο. 

“Τα εκθέματα κατεβαίνουν από τα βάθρα στο ύψος του παρατηρητή.”

Garage Museum στη Μόσχα

Στη συνέχεια της ομιλίας του ο κ. Καραβανάς, παρουσιάζει το Garage Museum στη Μόσχα. Το έργο αυτό ξεκινά σε ένα παρικμασμένο μοντερνιστικό κτίριο. Η πρόταση των OMA αφορά στην προσθήκη περιβλήματος στο κτίσμα και την ανάπτυξη ενός κτιριολογικού προγράμματος. Και σε αυτήν την περίπτωση, μελετήθηκε προσεκτικά το τι χρειάζεται να διατηρηθεί από την υφιστάμενη κατάσταση. 

“Από την εξωτερική πλευρά μοιάζει με ένα σύγχρονο έργο ενώ εσωτερικά εμφανίζεται η αλληλεπίδραση του παλιού με το νέο.”

Fondazione Prada στο Μιλάνο

Τέλος, το τρίτο έργο που παρουσιάζεται είναι το Fondazione Prada στο Μιλάνο. Το Fondazione Prada στεγάζεται σε ένα πρώην βιομηχανικό κτίριο. Σκοπός της αρχιτεκτονικής παρέμβασης είναι η δημιουργία ενός νέου συνόλου που περιλαμβάνει την συντήρηση υπαρχόντων δομών και την ανάπτυξη νέων κτισμάτων. Τα κτίρια συνυπάρχουν μέσω ταύτισης ή αντίθεσης, συνθέτοντας έναν βιώσιμο χώρο με ενιαία λειτουργία. Άξια προσοχής είναι η χρήση του εξωτερικού χώρου ως δημόσιος. 

Κλείνοντας την ομιλία του ο κ. Καραβανάς, επιστρέφει στην Αθήνα και τις αντιθετικές εικόνες και μορφές του αρχιτεκτονικού της τοπίο. Ποια μορφή κρίνουμε ως οριστική και αυθεντική; Ποιο παρελθόν επιλέγουμε να διατηρήσουμε και ποιο να καλύψουμε; 

“Αντί να συζητάμε για το να φέρουμε την Αθήνα πίσω, είναι ενδιαφέρον να δούμε την Αθήνα σαν ένα δυναμικό σύνολο, φτιαγμένο από πολλά layers.” προτείνει. 

Διαβάστε περισσότερα για την ημερίδα ΕΣΩ 2025, “Embracing Chaos in a smart world” εδώ!

Στοιχεία διοργάνωσης
Τίτλος ημερίδας  ΕΣΩ 2025 – ΑΓΚΑΛΙΑΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΧΑΟΣ ΣΕ ΕΝΑ ΕΞΥΠΝΟ ΚΟΣΜΟ
Τυπολογία Συνέδριο, Ημερίδα Αρχιτεκτονικής & Σχεδιασμού 
Τοποθεσία Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
Ημερομηνία Τετάρτη 7 Μάϊου 2025

Χορηγοί
ΠΛΑΤΙΝΕΝΙΟΣ ΧΟΡΗΓΟΣ ALUMIL
ΧΡΥΣΟΣ ΧΟΡΗΓΟΣ ORAMA MINIMAL FRAMES
ΑΡΓΥΡΟΣ ΧΟΡΗΓΟΣ  EUROPA
ΧΑΛΚΙΝΟΣ ΧΟΡΗΓΟΣ INTERBETON
ΕΜERALD SPONSOR ELVIAL
SAPPHIRE SPONSOR VIMAR
DISTINCTIVE SPONSOR HERACLES 
ΜΕΓΑΛΟΙ ΧΟΡΗΓΟΙ ISOMAT, NEOKEM, ΜΑRΜOURIS, SATO, GRUPPO CUCINE, SIFAKIS, ΚΥΠΡΙΩΤΗΣ, ΚΕΒΕ, RADOS, SOLOMON, AVE, CRYSTAL CONSTRUCTION, AHI CARRIER, VERTICAL, ARCHITEXTURE, NAFPLIOTIS, ETHIMO, URBI ET ORBI, MOLESKINE, STORMY SA
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ THE DESIGN AMBASSADOR, STAGE DESIGN OFFICE, EVIN, SCENTLINQ PRO
ΧΟΡΗΓΟΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ & ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΙ ΕΤΑΙΡΟΙ ARCHISEARCH, ARCHSTUDIES, ANDRO, FORTUNE GREECE, LIFO, OPEN HOUSE ATHENS, OZON MAGAZINE, THE GREEK FOUNDATION
ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΗΣ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑΣ THE MODERNIST
COFFEE BREAK SPONSOR TAF

Δημιουργία Περιεχομένου & Χορηγός Επικοινωνίας Archisearch.gr
Διεύθυνση Παραγωγής & Καλλιτεχνική Επιμέλεια Design Ambassador

Φωτογραφίες Αφροδίτη Χουλάκη για την Design Ambassador


RELATED ARTICLES