FOTIS ZAPANTIOTIS associated architects is designing a winery in Aidipsos, Evia, drawing inspiration from archetypal forms: the line and the circle. The choice of a semi-underground structure serves both as a strategy for integrating the building into the landscape and as a form that supports the winemaking process itself.
Concept
The architectural proposal primarily seeks to address the integration of the building into the landscape, both in terms of form and the scale of intervention.
Given the extensive area required, an underground design was deemed essential and the only way to embed the structure within the terrain.
The building is embedded into the earth, assimilating with the ground and becoming an integral part of the vineyard, projecting a raw, grounded character that defines the design.
The underground development of the winery is not only a strategy for landscape integration but also serves as a natural, subterranean vessel that supports the winemaking process itself.
The stable temperatures and controlled humidity levels of the soil provide the crucial conditions necessary for proper wine maturation and aging.
The architectural gesture is refined into the traces the building leaves on the ground—one line and one circle.
The linear layout of the production facility, positioned behind the retaining wall of its only visible façade, creates a self-sufficient and distinct design solution. Meanwhile, the circle—placed at the heart of the composition—symbolizes a social gathering space, a plaza with panoramic views of the vineyard.
The formation of this outdoor plaza as a crater-like space is a deliberate design gesture, contrasting with the rhythmic furrows created by plowing.
While the building responds to the repetitive parallel lines of cultivation, the circular void intervenes as a geometric cut, disrupting this continuity.
The archetypal gesture of the circle, imbued with the symbolism of its form, becomes the focal point of the architectural composition, initiating a dialogue with the surrounding landscape through its presence.
Experience
The experience of wine tasting follows the architectural narrative.
As visitors walk through the vineyard rows, guided by the geometrically aligned vines and the earthy scent of freshly tilled soil, a subtle cut in the landscape hints at the presence of the building—an underground sanctuary that gradually reveals itself.
The descent into the winemaking process is staged progressively. The linear cut, defined by the elongated slit and its controlled lighting, transforms into a pathway that leads through the interior, where visitors move alongside the very production line of the wine. Leaving the reception area behind, a large circular staircase leads down to the winery’s main level.
The journey unfolds among the barrels of the shadowy aging hall, the production areas, the prominent glass-enclosed fermentation room with its towering stainless steel tanks, and the bottling and storage facilities.
The winery’s walls breathe in the earth’s coolness, while the woody aroma of must, the quiet ambiance, and the humidity of the space encapsulate the essence of this discovery—culminating in the act of wine tasting itself.
In an almost mystical tasting hall, the vaulted ceiling, sloping walls, and diffused natural light create a cavernous retreat—an isolated sanctuary, insulated from surrounding sounds, where the only disturbance is the crunch of gravel underfoot.
The experience of the journey reaches its climax at an opening—a circular crater, the only point where visitors reconnect with light and regain their view of the vineyard, the very cradle of wine.
The circular plaza, a place of pause and contemplation of the vineyard landscape, completes this journey—a descent into the earth and a re-emergence into the light, mirroring the very process of winemaking itself.
Facts & Credits
Title Winery in Aidispos
Typology Architecture
Location Aidipsos Evia, Greece
Built area 1.450,00 sqm
Status Assignment, Permit
Design year 2024
Architecture FOTIS ZAPANTIOTIS associated architects
Principal architect Fotis Zapantiotis
Design team Zapantiotis Fotis, Zarani Alexandra, Agapaki Maria
Visualization STUDIO TAF
Civil engineer Mavrozoumis Dimitris•
Text by the authors
Η ομάδα των FOTIS ZAPANTIOTIS associated architects σχεδιάζει ένα οινοποιείο στην Αιδηψό της Εύβοιας με αναφορά σε αρχετυπικές μορφές: την γραμμή και τον κύκλο. Η επιλογή της υπόσκαφης δομής εμφανίζεται ως στρατηγική ένταξης στο τοπίο αλλά και ως μορφή που εξυπηρετεί τις ίδιες τις διαδικασίες οινοποίησης.
Ιδέα
Η αρχιτεκτονική πρόταση επιχειρεί να απαντήσει πρωτίστως στο ζήτημα της ένταξης του κτιρίου στο τοπίο, τόσο σε επίπεδο μορφής όσο και στην κλίμακα της παρέμβασης.
Δεδομένου του απαιτούμενου εκτεταμένου εμβαδού, η λύση του υπόσκαφου σχεδιασμού κρίθηκε απαραίτητη και ως ο βέλτιστος τρόπος ενσωμάτωσης του κτιριακού όγκου στο τοπίο.
Η κατασκευή μπίγεται στην γη, αφομοιώνεται με το έδαφος και γίνεται μέρος του σώματος του αμπελώνα, προβάλλοντας έναν ηθελημένο χθόνιο χαρακτήρα που χαρακτηρίζει τη λύση.
Η υπόσκαφη ανάπτυξη του οινοποιείου, δεν αποτελεί μόνο στρατηγική ένταξης στο τοπίο, αλλά ταυτόχρονα διαμορφώνει έναν φυσικό υπόσκαφο υποδοχέα που εξυπηρετεί τις ίδιες τις διαδικασίες της οινοποίησης.
Οι σταθερές θερμοκρασίες και τα ελεγχόμενα επίπεδα υγρασίας του υπεδάφους, εξασφαλίζουν τις κρίσιμες, για την σωστή ωρίμανση και την παλαίωση του κρασιού, συνθήκες.
Η αρχιτεκτονική χειρονομία εξαντλείται στα χνάρια που αφήνει το κτίριο στην επιφάνεια του εδάφους, μια γραμμή και ένας κύκλος.
Η γραμμική χάραξη του κτιρίου παραγωγής πίσω από το κεκλιμένο τοιχίο της μοναδικής όψης, καθιστά την λύση αυτοδύναμη και διακριτή, ενώ ο κύκλος, το κέντρο, αναφέρεται συμβολικά σε έναν κοινωνικό χώρο συνύπαρξης –πλατεία, που έχει πλήρη εποπτεία σε όλη την έκταση του αμπελώνα.
Η διαμόρφωση του υπαίθριου αυτού χώρου πλατείας εν είδη κρατήρα, αποτελεί συνειδητή σχεδιαστική χειρονομία που έρχεται σε αντίστιξη με το ρυθμικό αυλάκωμα του εδάφους από το όργωμα.
Ενώ το κτίριο ακολουθεί τις επαναλαμβανόμενες παράλληλες γραμμές της καλλιέργειας, ο κύκλος παρεμβαίνει ως μια γεωμετρική τομή, διαρρηγνύοντας αυτή την συνέχεια.
Η αρχετυπική χειρονομία του κύκλου, φορτισμένη με τον συμβολισμό του σχήματός του, γίνεται το σημείο αναφοράς της αρχιτεκτονικής σύνθεσης και ανοίγει μέσα από την παρουσία του διάλογο με το τοπίο.
Εμπειρία
Η εμπειρία της οινογνωσίας ακολουθεί την αρχιτεκτονική αφήγηση.
Διασχίζοντας τις αμπελουργικές γραμμές, με οδηγό τα γεωμετρικά στοιχισμένα κλήματα και τη μυρωδιά του ανακατεμένου χώματος στον αέρα, μια χαρακιά στο τοπίο υπονοεί το κτίριο, ένα υπόσκαφο καταφύγιο που αποκαλύπτεται σταδιακά.
Η βύθιση του επισκέπτη στην διαδικασία της οινοποίησης γίνεται κλιμακωτά. Η χαρακιά που ορίζει η επιμήκης μπούκα και το ελεγχόμενο φως, μετουσιώνεται στην πορεία-διαδρομή που διατρέχει το εσωτερικό, ενώ ο χρήστης συμπορεύεται με την γραμμή παραγωγής του ίδιου του κρασιού. Αφήνοντας πίσω τον χώρο της υποδοχής, μια μεγάλη κυκλική σκάλα οδηγεί τον χρήστη στην κάτω βασική στάθμη του οινοποιείου.
Ο επισκέπτης περιηγείται ανάμεσα στα βαρέλια της σκιερής αίθουσας παλαίωσης, τους χώρους παραγωγής, την περίοπτη διάφανη αίθουσα ζύμωσης με τις ψηλές δεξαμενές από ανοξείδωτο ατσάλι, την αίθουσα εμφιάλωσης και αποθήκευσης.
Τα τοιχία του οινοποιείου αναπνέουν τη δροσιά του υπεδάφους, ενώ ο ξυλώδης αέρας με την έντονη μυρωδιά του μούστου, η ησυχία και η υγρασία του χώρου συμπυκνώνουν την εμπειρία αυτής της ανακάλυψης, που ολοκληρώνεται με την διαδικασία της οινογνωσίας.
Μέσα σε μία σχεδόν μυστικιστική αίθουσα, η θολωτή πλάκα οροφής, οι κεκλιμένοι τοίχοι και το έμμεσο φυσικό φως που θαμπώνει την ατμόσφαιρα, δημιουργούν μία σπηλιά, ένα ησυχαστήριο αποκλεισμένο από τους γύρω ήχους, με μοναδική παρέμβαση τα χαλίκια του δαπέδου που αντιλαλούν σε κάθε απόπειρα βηματισμού.
Η εμπειρία της περιήγησης, κορυφώνεται με ένα άνοιγμα, έναν κυκλικό κρατήρα που γίνεται το μοναδικό σημείο όπου ο επισκέπτης ξαναβρίσκει το φως και το βλέμμα επιστρέφει στον αμπελώνα – τη μήτρα του κρασιού.
Η κυκλική πλατεία, σαν χώρος στάσης και αφουγκρασμού του τοπίου του αμπελώνα, ολοκληρώνει την εμπειρία αυτής της πορείας. Μίας κατάβασης στη γη και μιας ανάδυσης στο φως, όπως ακριβώς συμβαίνει με το ίδιο το κρασί.
Drawings
Στοιχεία έργου
Τίτλος Οινοποιείο στην Αιδηψό – Μια Χαρακιά στο Τοπίο
Τυπολογία Αρχιτεκτονική
Τοποθεσία Αθήνα, Ελλάδα
Εμβαδόν 1.450,00 τ.μ.
Κατάσταση Υπό κατασκευή
Έτος σχεδιασμού 2024
Αρχιτεκτονική FOTIS ZAPANTIOTIS associated architects
Υπεύθυνος αρχιτέκτων Φώτης Ζαπαντιώτης
Σχεδιαστική Ομάδα Ζαπαντιώτης Φώτης, Ζαράνη Αλεξάνδρα, Αγαπάκη Μαρία
Φωτορεαλιστικές αναπαραστάσεις STUDIO TAF
Πολιτικός Μηχανικός Μαυροζούμης Δημήτρης
Κείμενο από τους δημιουργούς
READ ALSO: LARES AND PENATES - on building a sense of security in architecture | Polish Pavilion at the 19th International Architecture Exhibition of La Biennale di Venezia