«Συνέχειες ανάμεσα σε υλικά και χρονικά θραύσματα» | συμμετοχή και διάκριση σε διαγωνισμό από τους Βασιλική Ζώτου, Ελισσάβετ Μαρκοζάνη, Σιδέρη Χριστίνα Ελένη, Στεφανάκη Στυλιανό

Οι αρχιτέκτονες Βασιλική Ζώτου, Ελισσάβετ Μαρκοζάνη, Σιδέρη Χριστίνα Ελένη και Στεφανάκης Στυλιανός διακρίθηκαν με εξαγορά σε αρχιτεκτονικό διαγωνισμό και ανασχεδίασαν το χώρο όπου βρισκόταν το πρώην εργοστάσιο Λαδόπουλου Ε.Γ.Λ., έναν τόπο άρρηκτα συνδεδεμένο με τη βιομηχανική κληρονομιά, τη συλλογική μνήμη και την πολεοδομική εξέλιξη της πόλης της Πάτρας. Λόγω της αποβιομηχάνισης, το συγκρότημα έχει μετατραπεί σε ένα αστικό κενό. Το σύνολο των σχεδιαστικών προθέσεων και στρατηγικών εκπληρώνουν το όραμα του Διαγωνισμού για τη δημιουργία ενός υπερτοπικού κοινωνικού, οικονομικού, πολιτισμικού, βιώσιμου πυρήνα δημόσιας ζωής, συνδεδεμένου με τη βιομηχανική ιστορία της πόλης. Ο τίτλος του έργου είναι «συνέχειες ανάμεσα σε υλικά και χρονικά θραύσματα».

-text by the authors

Ο πρώην βιομηχανικός τόπος διερευνάται μέσω της ανάλυσης τριών βασικών αξόνων, οι οποίοι εντοπίζονται τόσο στο παρόν, όσο και στο παρελθόν: τις χωροχρονικές διαρθρώσεις του συγκροτήματος, τους μετασχηματισμούς του νερού και την “απρόσμενη” χωρική συνύπαρξη της βιομηχανίας με το στοιχείο του κήπου. Απόρροια της ανάλυσης είναι η κατανόηση του συγκροτήματος ως τόπου συνύπαρξης πολλαπλών υλικών και χρονικών θραυσμάτων.

Στο πλαίσιο αυτό, ως βασική πρόθεση τίθεται η συνέχεια ανάμεσα στα ετερογενή θραύσματα, τόσο του βιομηχανικού παρελθόντος, όσο και του μετα-βιομηχανικού παρόντος, με σκοπό μία επανακατοίκηση του τόπου. Αυτό δεν υπονοεί μία «ριζική» αποκατάσταση του παρελθόντος, αλλά εκλαμβάνει τα στοιχεία της εντροπίας και της φθοράς που κυριαρχούν στη βιωματική εμπειρία του πρώην βιομηχανικού τόπου, ως συνιστώσες δυναμικών μετασχηματισμών και πηγές συμβιωτικών δομών.

Οι σχεδιαστικές στρατηγικές που επιλέχθηκαν διακρίνονται σε οριοθετήσεις, ιχνηλατήσεις και [επανα]συνδέσεις – συναρμογές. Οι οριοθετήσεις αφορούν σε πρακτικές πύκνωσης, αραίωσης ή διατήρησης των υφιστάμενων κελυφών του συγκροτήματος, για την επαναδιαπραγμάτευση των ορίων του σε σχέση με την πόλη και τον καθορισμό συνδέσεων και προσβάσεων προς αυτή και το συγκρότημα. Με τη στρατηγική της ιχνηλάτησης, αναδεικνύονται υφιστάμενα βιομηχανικά κατάλοιπα, απόντα θραύσματα μνήμης του τόπου και ίχνη από το παρελθόν. Η τρίτη στρατηγική των [επανα]συνδέσεων και συναρμογών αφορά στον καθορισμό και στην ιεράρχηση των αξόνων κίνησης και των κεντροβαρικών σημείων στο εσωτερικό του συγκροτήματος, στοχεύοντας στη σύνθεση μίας χωρικής εμπειρίας διαρκών μεταβάσεων στις πολλαπλές υλικές και χρονικές συναρμογές του πρώην βιομηχανικού τόπου.

Βάσει των παραπάνω στρατηγικών, προτείνεται η κατεδάφιση ή διατήρηση υφιστάμενων κελυφών και η πύκνωση με κλειστά ή διαπερατά όρια, προκειμένου να οριστούν οι δημόσιοι χώροι, οι προσβάσεις, οι συνδέσεις και τα μέτωπα. Προκύπτει έτσι η χωροθέτηση δύο κύριων διαμηκών αξόνων στη διεύθυνση ανατολής – δύσης, οι οποίοι επικοινωνούν μέσω ενός δευτερεύοντος άξονα στη διεύθυνση βορρά – νότου. Η διαμόρφωση του ελεύθερου χώρου στα βόρεια και δυτικά του συγκροτήματος σχετίζεται με τη μνήμη, ενώ στα νότια με την υπάρχουσα κατάσταση. Ταυτόχρονα, στα ίχνη των υποδομών νερού της βιομηχανίας σχεδιάζεται ένα ανοιχτό σύστημα διαχείρισης όμβριων, αποτελούμενο από ένα βασικό κανάλι διήθησης, κήπους της βροχής, δεξαμενές και κανάλια-φίλτρα. Στα νοτιοδυτικά του συγκροτήματος, το στοιχείο του κήπου επαναφέρεται, δημιουργώντας ένα κατώφλι-μωσαϊκό υλικών και υφών.

Αντίθετα, στο νοτιοανατολικό τμήμα, oι παλιές αποθήκες μετατρέπονται σε κήπους-δωμάτια. Το δίκτυο πρασίνου που διατρέχει την περιοχή μελέτης απαρτίζεται από ένα συνδυασμό φυλλοβόλων και αειθαλών ενδημικών ειδών. Στον ελεύθερο χώρο τοποθετούνται μεταλλικές κατασκευές που εισάγουν μία ενδιάμεση κλίμακα, ενώ τα μεταλλικά πλαίσια στις αποθήκες λειτουργούν ως στοιχείο μνήμης.

Τα παραπάνω δίκτυα κίνησης και δημόσιων ανοιχτών χώρων πλαισιώνονται από έναν συνδυασμό χρήσεων πολιτισμού, εμπορίου, διοίκησης και προσωρινής κατοίκησης ικανό να υποστηρίξει το νέο λιμάνι. Τέλος, το σύνολο των σχεδιαστικών προθέσεων και στρατηγικών εκπληρώνουν το όραμα του Διαγωνισμού για τη δημιουργία ενός υπερτοπικού κοινωνικού, οικονομικού, πολιτισμικού, βιώσιμου πυρήνα δημόσιας ζωής, συνδεδεμένου με τη βιομηχανική ιστορία της πόλης.

Μπορείτε να δείτε το Instagram του έργου εδώ

Credits & Details

For the articulation of a design proposal towards this vision, the former industrial area is analyzed through three major aspects: the spatio-temporal arrangements of the area, the water transformations, and the unexpected spatial coexistence with the garden element. As a result, the area is conceived as a space of coexistence of multiple material and time fragments.

In this framework, the basic intention is the continuity between the heterogeneous fragments, of the industrial past and the post-industrial present, towards the re-inhabitation of the area. The latter does not imply a radical restoration of the past but rather integrates the elements of entropy and decay into a spatial experience of the formerly industrial area, as components of dynamic transformations and sources of symbiotic structures.

The design strategies are categorized into demarcation, tracings, and (re)connections-assemblages. Demarcations are related to densification, demolition, or preservation of existing buildings of the area, in order to reinvent the boundaries with the city and to define the connections and accesses. Tracings enhance existing industrial remnants and absent fragments of collective memory. The third strategy of reconnections and assemblages refers to the definition and the structure of the pedestrian axes and the public spaces inside the area.

The demolition or preservation of existing buildings is proposed, accompanied by densification with continuous or permeable boundaries, to determine the public spaces, the accesses, the connections, and the urban fronts. Two main longitudinal axes are proposed in the east-west direction, which are interweaved through a secondary axis in the north-south direction. The transformation of the free space at the northwest of the area is related to memory, while at the south with the present state. Concurrently, an open system for rainwater collection is based on the industry’s former water infrastructures and is constituted by a main filtration canal, rain gardens, water tanks, and filter canals.

In the southwest of the area, the element of the garden is reinstated, shaping a mosaic threshold constituted of different materials and textures.

On the contrary, in the southeast part, the spatial experience in the former warehouses is reconfigured, with the removal of their roofs and their conversion into gardens. The green network that is diffused in the site consists of a combination of deciduous and evergreen endemic species. In the open space, the steel frame structures are located to introduce a mesoscale, while the steel frames in the former warehouses act as memory elements.

A combination of cultural uses, business, administration, and short-term accommodation is placed along with the pedestrian networks and the public spaces. Conclusively, the design intentions and strategies fulfill the vision of the competition for the creation of a supralocal societal, economic, cultural, sustainable core of public life, connected to the industrial history of the city.